Σε μια σειρά από παλαιότερα ψηφίσματα και πρωτοβουλίες για την κοινωνική ενσωμάτωση των ατόμων με ειδικές ανάγκες έρχεται να προστεθεί και η πρόσφατη ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που τη βελτίωσε αισθητά το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, την εβδομάδα που μας πέρασε. Η ανακοίνωση θέτει σε εφαρμογή τη Διακήρυξη 22 που είναι προσαρτημένη στη Συνθήκη του Άμστερνταμ, σύμφωνα με την οποία οι ανάγκες των ατόμων με αναπηρίες κάθε είδους πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά την επεξεργασία των επιμέρους πολιτικών για μια ενιαία αγορά. Η νέα αυτή γραμμή δεν στηρίζεται μόνο στην παραδοσιακή αντίληψη της καταπολέμησης των διακρίσεων αλλά έχει ενταχθεί και στην πολιτική της ενιαίας αγοράς ενώ παράλληλα ξεκινά από την αφετηρία ότι τα εμπόδια για την κοινωνική τους ένταξη οφείλονται περισσότερο σε αγκυλώσεις του περιβάλλοντος παρά στο ότι είναι λειτουργικά.

Με την νέα αυτή προσέγγιση καλούνται όλοι να αναθεωρήσουν αρκετές από τις μέχρι σήμερα πολιτικές, όχι μόνο για μια νέα ποιότητα ζωής αλλά και ως μέρος αύξησης της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων. Ποιες ξενοδοχειακές ή τουριστικές επιχειρήσεις έχουν τις καλύτερες προϋποθέσεις για να είναι ανταγωνιστικές; Αυτές που γνωρίζουν να καλύπτουν τις ανάγκες των ατόμων αυτών ή αυτές που τις αγνοούν; Ακόμη πολύ ευκολότερα θα πωλούν οι επιχειρήσεις τους ανελκυστήρες που θα έχουν ειδικά σήματα για τους κωφάλαλους και τους τυφλούς. Αυτά είναι μερικά μόνο παραδείγματα.

Έτσι, η αντιμετώπιση των προβλημάτων τους περνάει από τον χώρο της ευαισθησίας στην περιοχή των αναγκαιοτήτων. Είναι δύσκολο κάποιος να κατανοήσει από την πρώτη στιγμή την ανάγκη της νέας προσέγγισης, αλλά οι νεώτερες έρευνες την καθιστούν σχεδόν αναπόφευκτη. Τα άτομα με ειδικές ανάγκες αριθμούν αυτή τη στιγμή 37 εκατομμύρια στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αριθμός πάνω από το διπλάσιο των ανέργων. Ο αποκλεισμός τους από την οικονομική και κοινωνική ζωή δεν είναι μόνο θέμα κοινωνικής ευαισθησίας αλλά και λειτουργίας της Δημοκρατίας, ισορροπίας του κοινωνικού συστήματος και απόδοσης του παραγωγικού μηχανισμού, κάτι που στο παρελθόν είχε υποβαθμιστεί. Αν προσθέσει κανείς τον αριθμό απρόοπτων αναπηριών από την αύξηση των τροχαίων και εργατικών ατυχημάτων για τα οποία ο καθένας μας είναι εν δυνάμει άτομο με ειδικές ανάγκες θα συνειδητοποιήσουμε γρήγορα ότι το πρόβλημα δεν αφορά τους άλλους αλλά όλους μας.

Τα άτομα αυτά σύμφωνα και με τις θέσεις του Κοινοβουλίου πρέπει να έχουν το κατά το δυνατόν εύκολη πρόσβαση στην καταναλωτική κοινωνία και τη δυνατότητα ικανοποίησης των ιδιαίτερων καταναλωτικών τους αναγκών. Όπως εκτιμά η εμπειρογνώμων κυρία Hurst είναι αδύνατο να αγνοήσουμε το 12% των δυνητικών καταναλωτών που είναι το κατά προσέγγιση ποσοστό των ατόμων με ειδικές ανάγκες. Ως παραγωγοί πρέπει να συμβάλλουν στη δημιουργία του πλούτου, αντί να περιορίζονται στη λήψη παροχών. Ως πολίτες πρέπει να τους εξασφαλίζονται οι προϋποθέσεις για να ασκούν τα δικαιώματά τους αποτελεσματικά. Το κόστος για την προσαρμογή των πολιτικών στις ανάγκες τους είναι για το κοινωνικό σύνολο αλλά και για τις επιχειρήσεις, σύμφωνα με νεώτερες έρευνες που πραγματοποιούνται από την ΕΕ, πολύ μικρότερο από την ανταποδοτικότητα που συνεπάγεται η ενσωμάτωση των ανθρώπων αυτών στην κοινωνία.

Τα κράτη μέλη καλούνται να αναθεωρήσουν την πολιτική για την εκπαίδευση, για την απασχόληση και για την οικονομική ανάπτυξη προκειμένου να ενσωματώσουν σε αυτές τα αναγκαία μέτρα για την επιτυχία μετρίσιμων στόχων με συγκεκριμένο χρονικό ορίζοντα. Οι πολιτικές αυτές αποτελούν σύμφωνα πάντα με τις έρευνες αναγκαίο μέρος για την αύξηση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας.

Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Επιτροπή Απασχόλησης του ΕΚ που ήρθε για συζήτηση η σχετική εισήγηση, προτού κατατεθεί προς ψήφιση στην Ολομέλεια του ΕΚ, κατατέθηκαν 100 τροποποιήσεις προκειμένου να γίνει πιο ενεργής η παραπάνω διάσταση. Οι περισσότερες από αυτές προτάθηκαν από τη Σοσιαλιστική Ομάδα και έγινα δεκτές. Ωστόσο, οι Σοσιαλιστές δεν πέτυχαν στο πλαίσιο της Επιτροπής Απασχόλησης να γίνει δεκτό το αίτημα τους για ενσωμάτωση της Διακήρυξης 22 της Συνθήκης του Άμστερνταμ στη νέα Συνθήκη που θα προκύψει μετά την επόμενη Διακυβερνητική καθώς και να περάσει μια τροποποίηση που θα υποχρέωνε την Επιτροπή να λαμβάνει υπόψη, στο σύνολο των οδηγιών που προτείνει, τις ανάγκες των ατόμων με αναπηρίες και των προγραμμάτων που σχεδιάζει. Ζήτησαν ακόμη από την Επιτροπή, και αυτό το πέτυχαν, να υποχρεώσει τα κράτη μέλη να ενθαρρύνουν τις επιχειρήσεις για την απασχόληση των ατόμων αυτών, κυρίως με φορολογικές απαλλαγές και ακόμη ζήτησαν την αναθεώρηση της οδηγίάς για ελεύθερη μετακίνηση προκειμένου τα άτομα με ειδικές ανάγκες να λαμβάνουν τις παροχές σε οποιαδήποτε χώρα μετακινούνται.

Ενόψει του έτους 2003, που έχει ανακηρυχθεί ως έτος των ατόμων με ειδικές ανάγκες, η κυβέρνηση έχει την ευχέρεια να πάρει όλες τις πρωτοβουλίες για την διαμόρφωση ενός ολοκληρωμένου προγράμματος κοινωνικής πολιτικής για τον τομέα αυτό, με βάση τις νέες προσεγγίσεις. Ο εκσυγχρονισμός με τον τρόπο αυτό αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Σημαντικό ρόλο έχουν να παίξουν και οι αντιπροσωπευτικές οργανώσεις τους αρκεί να απεγκλωβιστούν από τις συντεχνιακού τύπου αγκυλώσεις και να προωθήσουν τη διάσταση ευρύτερης κοινωνικής αλληλεγγύης για μια κοινωνία χωρίς φραγμούς.

.  ΠΙΣΩ