1)Οι ισχυροί της ΕΕ αποφασίζουν πλέον μόνοι τους τα της εξωτερικής πολιτικής της Ένωσης (βλ. συζητήσεις για την αντιτρομοκρατική συμμαχία) ενώ πρόσφατα στη Γάνδη, Άγγλοι, Γάλλοι και Γερμανοί έκαναν μια «κλειστή συνάντηση» με αδιευκρίνιστα τα κριτήρια επιλογής των συμμετεχόντων. Πέθανε, λοιπόν, το πνεύμα της Συνθήκης της Ρώμης;

Αυτό που συνέβη στις 19 Οκτωβρίου με τη συνάντηση των τριών και επαναλήφθηκε στις 4 Νοεμβρίου στο Λονδίνο με νέο τρόπο, όπου οι τρείς έγιναν πέντε, στη συνέχεια επτά και τελικά εννιά, αγγίζει τα όρια του κωμικού. Αυτές οι επιλεκτικές συναντήσεις–άλλοι μιλούν για βαλς επιλεξίμων ζευγαριών, άλλοι μιλούν για Ευρώπη αλά κάρτ ενώ υπάρχουν κι ορισμένοι που ειρωνικά αναφέρονται στον Μπλέρ ότι θέλει να αυτοανακηρυχτεί σε βασιλιά της Ευρώπης επειδή ακριβώς η Βρετανία είναι έξω από την Ευρώπη-αποτελούν ένα επικίνδυνο άνοιγμα σε λογικές που υποτίθεται ότι είχαν ξεπεραστεί. 
Στη συνάντηση του Λονδίνου δεν υπάρχει κανόνας πρωτοκόλλου που να μην παραβιάστηκε. Πέραν των αρχικών τριών συνδαιτυμόνων του δείπνου, όλοι οι άλλοι μπήκαν με τη διαδικασία του ντόμινο. Ορισμένοι αυτοπροσκλήθηκαν ενώ υπάρχει και πρωθυπουργός που έφτασε την τελευταία στιγμή, κι όπως λένε χαρακτηριστικά, μετείχε μόνο στο “dessert” του δείπνου. Δεν μπορεί να σκεφτεί κανείς τι από όλα αυτά είναι πολύ σοβαρό και τι κωμικό. 
Τυπικά η συνάντηση ήταν συνάντηση αρχηγών κρατών και όχι μελών της ΕΕ. Ο περιορισμένος κύκλος των προσκεκλημένων δικαιολογήθηκε τυπικά πάντοτε, από το γεγονός ότι η συνάντηση αφορούσε τις χώρες που ήταν διατεθειμένες να μετάσχουν στις πολεμικές επιχειρήσεις. Γι’ αυτό και ονομάστηκε η συνάντηση από ορισμένους «πολεμικό συμβούλιο». Γι’ αυτόν τον λόγο οι αντιδράσεις των υπολοίπων χωρών είχαν διαφορετικές αποχρώσεις. Οι Δανοί αντέδρασαν με κατανόηση. Η Πορτογαλία εξέφρασε τη δυσαρέσκεια της με έντονο τρόπο ενώ πιο διακριτικά αντέδρασε η Ελλάδα που σωστά άφησε να εννοηθεί πως το όλο θέμα θα πρέπει να έλθει μελλοντικά στο τραπέζι των συζητήσεων .
Πάντως ανεξάρτητα από τις δικαιολογίες που μπορεί να έχουν μια βασιμότητα που να δικαιολογούσε αυτόν τον κλειστό κύκλο συναντήσεων, δεν παύουν να τίθενται ορισμένα σοβαρά ερωτήματα που δεν μπορούν να μείνουν αναπάντητα .
Πως είναι δυνατόν η πλειοψηφία των κρατών της ΕΕ να συζητεί θέματα εξωτερικής πολιτικής που ενδιαφέρουν όλες τις χώρες της ΕΕ αλλά και την ίδια την ΕΕ με αποκλεισμούς συνομιλητών; Αν χαρακτήριζε κάτι την μέχρι σήμερα πορεία της ΕΕ είναι ότι είχε κάποιους κανόνες ισότιμης μεταχείρισης των κρατών. Σε περίπτωση που η παραβίαση αυτού του κανόνα –που ήταν χρυσούς κανόνας- συνεχιστεί, η ΕΕ μας τελείωσε. Δεν πρέπει να γίνεται σύγχυση ανάμεσα σε διαφορετικά πράγματα. Άλλο η Ευρώπη των δύο ταχυτήτων όπου με προκαθορισμένους κανόνες αποδεκτούς από όλους, άλλοι ήθελαν να μπουν στη μια ταχύτητα και άλλοι στη άλλη και άλλο ο βολονταριστικός αποκλεισμός ορισμένων κρατών. 
Δεύτερο μεγάλο ερώτημα που τίθεται είναι το πως οι αρχηγοί των ηπειρωτικών κρατών της ΕΕ δέχτηκαν να πάρει τις πρωτοβουλίες ο πρωθυπουργός της Μεγάλης Βρετανίας, χώρας με τις μεγαλύτερες επιφυλάξεις για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση; 

Κι ο μέν Μπλέρ μπορεί να ήθελε να εξισορροπήσει τον ελαχιστοποιημένο ρόλο στην Ένωση με αυξημένο ρόλο της Μεγάλης Βρετανίας, οι άλλοι όμως είχαν κανέναν λόγο να σπεύσουν να υιοθετήσουν αυτήν την πρωτοβουλία της Μ Βρετανίας; Είχαν κανένα λόγο να επιτρέψουν τη συμβολική διαίρεση της Ευρώπης ; Το μεγαλύτερο πολιτικό σφάλμα στην πορεία της Ευρώπης είναι το να επιστρέψουμε στη λογική των πρό του πολέμου ισορροπιών. Εν πάση περιπτώσει μέριμνα των υπολοίπων πρωθυπουργών είναι να ξεκαθαρίσουν στο προσεχές Συμβούλιο Κορυφής τους κανόνες συνεργασίας και να μην επιτρέψουν επανάληψη τέτοιων φαινομένων με επικίνδυνους συμβολισμούς.

2)Μπορεί αυτή η διαφοροποίηση να οδηγήσει σε αναβίωση του «πολέμου» Βορρά-Νότου που ζήσαμε στη δεκαετία του ’80;

Ο πόλεμος Βορρά –Νότου υπάρχει σε πολλά θέματα διότι η διαφοροποίηση συμφερόντων είναι έκδηλη, όμως η χρησιμοποίηση του όρου «πόλεμος» είναι υπερβολική διότι η ΕΕ έγινε και ολοκληρώνεται εν γνώσει της ύπαρξης διαφορετικών συμφερόντων αλλά με τη βούληση της διαχείρισης τους με κοινούς κανόνες. Συνεπώς εκείνο που πρέπει να επιδιώκουμε όλοι, ευρωβουλευτές, υπουργοί, Επιτροπή, είναι η εμπέδωση και η ολοκλήρωση του συστήματος των κανόνων συνεργασίας. Πάντως στη συγκεκριμένη περίπτωση η διαφοροποίηση έγινε περισσότερο μεταξύ μεγάλων και μικρών κρατών καθώς και μεταξύ ουδετέρων και μη ουδετέρων κρατών παρά μεταξύ πλουσίων και φτωχών κρατών. 

3.Μήπως, υπό το πρίσμα αυτών των «αυθαιρεσιών», καθίσταται επιτακτική ανάγκη η θέσπιση του Συντάγματος της ΕΕ για την οποία μιλούν πολλοί, από τον Γκ. Σρέντερ μέχρι τον Κώστα Σημίτη; 

Πολύ ακούγεται τελευταίως η ανάγκη θέσπισης συντάγματος για την ΕΕ. Εδώ όμως χρειάζονται μερικές διευκρινίσεις. Είναι αναμφίβολο ότι η πολιτική ολοκλήρωση της ΕΕ χωρίς την ύπαρξη καταστατικού χάρτη δεν είναι νοητή. Αυτός όμως ο χάρτης ποτέ δεν μπορεί να είναι το ισοδύναμο του εθνικού συντάγματος γι’ αυτό και γίνεται λόγος για διακυβερνητική συνθήκη ή διακυβερνητικό Σύνταγμα. 
Αυτό δεν είναι προϊόν νομικού σχολαστικισμού, αλλά εκφράζει τη μεγάλη πολιτική σημασία του εγχειρήματος. Σύνταγμα με την έννοια του εθνικού συντάγματος σημαίνει ότι οι λαοί συνέρχονται, εκλέγουν τους εκπροσώπους για μια συντακτική συνέλευση κι αποφασίζουν να τεθούν υπό ενιαία κυριαρχία. Σύνταγμα χωρίς κυριαρχία δεν νοείται. Η Ευρώπη όμως με οποιαδήποτε εκδοχή πολιτικής ενοποίησης δεν μπορεί να καταργήσει την κυριαρχία των κρατών. Άρα όταν λέμε Σύνταγμα της Ευρώπης εννοούμε έναν καταστατικό χάρτη που θα υιοθετηθεί από κοινού από τους εκπροσώπους των λαών (Ευρωκοινοβούλιο) και από τις κυβερνήσεις. Ως προς δε το περιεχόμενο, θα περιλαμβάνει τη Χάρτα των δικαιωμάτων ως έκφραση της ευρωπαϊκής ιθαγένειας και την οργάνωση εκείνων των θεσμών πολιτικών αποφάσεων στο βαθμό που τα κράτη είναι διατεθειμένα να εκχωρήσουν εθνική κυριαρχία προς όφελος μιας κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής βούλησης. 
Το ποια θα είναι αυτά τα κράτη και σε ποιο βαθμό είναι διατεθειμένα να το πράξουν είναι το αντικείμενο της προσεχούς Convention (Συντακτική Συνέλευση) που θα αρχίσει το Φεβρουάριο του 2002 και θα τελειώσει με τη νέα Συνδιάσκεψη του 2004. Επειδή το θέμα είναι τεράστιας πολιτικής σημασίας καταβάλλεται προσπάθεια ευαισθητοποίησης του ενδιαφέροντος των λαών. Χωρίς ενεργό συμμετοχή των λαών της κάθε χώρας η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση είναι αδύνατη και τα περί Συντάγματος θα έχουν μόνο ακαδημαϊκή σημασία. Πολιτική ολοκλήρωση με τη μέθοδο των αποφάσεων εκ των άνω που ήταν μέχρι σήμερα η μέθοδος θεσμικής οργάνωσης της Ευρώπης, είναι αδύνατη. 

4)Η ελληνική κυβέρνηση έχει ταχθεί αναφανδόν υπέρ των δύο «ευρωπαϊκών» ταχυτήτων και έχει αναγάγει σε πρώτιστη προτεραιότητα τη συμμετοχή της χώρας μας στην πρώτη. Μήπως δεν «χωράμε» ως «μικρή» χώρα; 

Η θέση της ελληνικής κυβέρνησης υπέρ των δύο ευρωπαϊκών ταχυτήτων είναι σωστή όπως σωστή είναι η πολιτική της να δώσει απόλυτη προτεραιότητα για τη συμμετοχή της στην πρώτη ταχύτητα. Ήδη με την επιτυχία της εισόδου μας στην ΟΝΕ αυτό έχει σε μεγάλο βαθμό δρομολογηθεί. Εκείνο που μένει στην ελληνική κυβέρνηση να πράξει, είναι η διαμόρφωση αντικειμενικών κανόνων για τους όρους συμμετοχής στη μία ή την άλλη ταχύτητα και η αποφυγή αυθαίρετων αποκλεισμών. Ευρωπαϊκή Ένωση με μόνο τις μεγάλες χώρες δεν νοείται. Η όποια επιτυχία είχε μέχρι σήμερα η ευρωπαϊκή πορεία, οφείλεται ακριβώς στο γεγονός ότι για πρώτη φορά στην ιστορία της έγιναν αποδεκτοί από όλους οι κανόνες ισότιμης μεταχείρισης. Αν ανατραπούν αυτοί οι κανόνες περνούμε στην εποχή των αυτοκρατοριών ή των ηγεμονιών και την ΕΕ πρέπει να την ξεχάσουμε. Αυτό θα είναι όμως μοιραίο για τη σύγκλιση, τη συνοχή και την ειρήνη που είναι τα μεγάλα ζητούμενα από την ΕΕ.

5)Κι αν μετέχουμε στην πρώτη ταχύτητα, μήπως θα είμαστε απλοί 
« χειροκροτητές» αποφάσεων που θα παίρνει ένα «διευθυντήριο», ένας μικρότερος ομόκεντρος κύκλος κάποιων ισχυρών κρατών ;

Ήδη εν μέρει απάντησα στην ερώτηση αυτή με την απάντηση στην προηγούμενη ερώτηση. Κανένα κράτος δεν μπορεί να αποδεχθεί το καθεστώς του χειροκροτητή αποφάσεων. Ο συνδυασμός όμως των συμφερόντων των μεγάλων και μικρών χωρών και η δυνατότητα συνεκτίμησης αυτών των διαφορετικών συμφερόντων αποτελεί το αναγκαίο αντίβαρο στα μεγάλα πλεονεκτήματα που προσφέρει το κοινό σπίτι της ΕΕ.

6)Επειδή πολλοί φόβοι εκφράστηκαν για ενδεχόμενη συρρίκνωση δημοκρατικών δικαιωμάτων υπό το πρίσμα του αντιτρομοκρατικού αγώνα , φοβάστε ότι μια «πεντάδα» ή «εξάδα» ισχυρών (καλή ώρα σαν αυτή που συναντήθηκε στο Λονδίνο) μπορεί να επιβάλει κάτι τέτοιο ντέ φάκτο;
 
Το θέμα του κινδύνου συρρίκνωσης των δημοκρατικών δικαιωμάτων με τα νέα δεδομένα του αντιτρομοκρατικού αγώνα αποτελεί αυτή τη στιγμή ένα από τα σημαντικότερα θέματα που απασχολούν το Ευρωκοινοβούλιο. Η σοσιαλιστική ομάδα με όρισε σκιώδη εισηγητή στην Νομική Επιτροπή για τις αποφάσεις- πλαίσιο που αφορούν την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και το ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης. Εκεί προσπαθήσαμε να οριοθετήσουμε τα αναγκαία όρια ανάμεσα στην αποτελεσματικότητα της καταστολής και την αποφυγή χρησιμοποίησης της καταστολής ως μέσο ή πρόσχημα συρρίκνωσης θεμελιωδών δικαιωμάτων. Και νομίζω πως σε ένα βαθμό το πετύχαμε – τουλάχιστον για την ώρα και κατά το μέτρο που αποκλείσαμε από το αξιόποινον υποκειμενικές τάσεις και συμπεριφορές όπως είναι η ενθάρρυνση και η θετική αξιολόγηση τρομοκρατικών ομάδων. Ο αγώνας είναι δύσκολος αλλά νομίζω ότι ως προς αυτό, τα συμφέροντα των λαών των μεγάλων κρατών δεν διαφέρουν από τα συμφέροντα των λαών των μικρότερων κρατών.