Ημερομηνία δημοσίευσης 29.09.2002 
 

1.Στη Γερμανία οι εκλογές ανέδειξαν εκ νέου με οριακή πλειοψηφία το σημερινό κυβερνητικό συνασπισμό κομμάτων. Τι σηματοδοτεί αυτή η εξέλιξη για τις ισορροπίες εντός της ΕΕ; Μετά το αποτέλεσμα και της Σουηδίας βλέπετε ότι πνέει και πάλι ο αέρας της κεντροαριστεράς στην Ευρώπη;

 Οι μικρές πλειοψηφίες δεν είναι καινούργιο φαινόμενο. Άλλωστε οι μεγάλες πλειοψηφίες συνήθως εκφράζονται σε έκτακτες περιστάσεις.Οι χριστιανοδημοκράτες ηττήθηκαν αριθμητικά (λιγότερος αριθμός ψήφων και εδρών) και πολιτικά γιατί μαζί με τους φιλελεύθερους, ως δεξιά πρόταση απορρίφθηκαν από το λαό για την κυβέρνηση της χώρας.

Πάντως οι γερμανικές εκλογές μας παρέχουν πολλά πολιτικά μηνύματα. Τις εντυπώσεις φαίνεται να κέρδισαν οι Πράσινοι και αυτό μέχρι ένα σημείο περιέχει ένα σαφές πολιτικό μήνυμα και για τη χώρα μας. Η διατήρηση των Πρασίνων στο παιγνίδι της εξουσίας δε θα ήταν δυνατή χωρίς τη μετατροπή από τον σούπερ σταρ Φίσερ των διάσπαρτων οραμάτων σε καθαρούς πολιτικούς στόχους ενσωματώνοντας τους φονταμανταλιστές Πράσινους στους οπαδούς της "real policy". Τους υπέδειξε ότι αν θέλουν να παραμείνουν στην εξουσία δεν πρέπει να συμπεριφέρονται σαν να βρίσκονται στην αντιπολίτευση. Έτσι, έθεσε μια σαφή διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στο διάλογο, που αφορά τη ζύμωση των αποφάσεων, και την ανάγκη στήριξης της κυβέρνησης που προϋποθέτει κουλτούρα εξουσίας, την οποία στερούνται αρκετοί από τους αντιπολιτευόμενους στη χώρα μας.

Αλλά και η σαφήνεια της θέσης του Σρέντερ δεν πρέπει να μείνει απαρατήρητη ως πολιτικό γεγονός. Η ξεκάθαρη προεκλογικά δήλωση ότι θα συνεργαστεί μόνο με τους Πράσινους υπήρξε καίρια στην αύξηση κατά 2 ποσοστιαίων μονάδων της δύναμης των Πρασίνων, ενώ η αμφίσημη συμπεριφορά των Φιλελευθέρων που δεν ξεκαθάρισαν τι ήθελαν, τους οδήγησε σε ήττα.

Με βάση τη διαπίστωση ότι η νίκη ανήκει από κοινού στους Σοσιαλδημοκράτες και στους Πράσινους μας δίνεται το τρίτο μήνυμα, ίσως το πιο σημαντικό, ότι η σοσιαλδημοκρατία, ιδίως στη χώρα μας που δεν έχουμε ξεχωριστό κόμμα Πρασίνων, πρέπει να αγκαλιάσει και τα αναπτυσσόμενα κοινωνικά κινήματα που εκφράζουν και τη νέα προοπτική της κοινωνίας.

Όσον αφορά τις ισορροπίες εντός της ΕΕ είναι προφανές ότι ενισχύεται ο άξονας, που την ανάπτυξη της Ευρώπης δεν την στηρίζει στην αμερικανοποίησή της αλλά στην ενίσχυση του ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου, που αποτελείται από το τρίγωνο στο δικαίωμα της κοινωνικής ασφάλειας, στην πολυλειτουργικότητα της γεωργίας και στην αναπαραγωγή των ευρωπαϊκών πολιτισμικών αξιών με την ενδυνάμωση της οπτικοακουστικής βιομηχανίας.

2. Το αποτέλεσμα των γερμανικών εκλογών ήταν οριακό. Ταυτόχρονα οι ποιοτικές αναλύσεις έδειξαν ότι οι προσεγγίσεις των δύο μεγαλύτερων κομμάτων είναι μεγάλες, όπως πολλές είναι και οι μετακινήσεις των ψηφοφόρων μεταξύ των σοσιαλδημοκρατών και των χριστιανοσοσιαλιστών. Έχουν ξεπεραστεί πια οι διαχωριστικές γραμμές;

 Την ιδέα της προσέγγισης των δύο μεγαλυτέρων κομμάτων καλλιεργεί επίμονα η συντηρητική παράταξη για να καταδείξει την παρακμή του σοσιαλδημοκρατικού προτύπου διακυβέρνησης. Η ιδέα αυτή πέρασε σε ορισμένες χώρες και οδήγησε στα νέα μείγματα κυβέρνησης με διαφορετική την αναλογία κάθε φορά, ακροδεξιών, φιλελευθέρων, συντηρητικών. Όμως η κεντροαριστερά καταδικάστηκε κυρίως σε εκείνες τις χώρες που κυριαρχήθηκε από φράξιες, όπως στην Ιταλία και την Γαλλία, ή δεν μπόρεσε να δώσει μια πειστική απάντηση στους φόβους από τις μετακινήσεις πληθυσμών και στις ανασφάλειες που ούτως ή άλλως μας φέρνει η νέα οικονομία. Η θέση της έλλειψης διαχωριστικών γραμμών δεν αντέχει σε μία πιο προσεκτική ανάλυση. Δεν είναι τυχαίο ότι, όπου επικράτησαν συνασπισμοί ακροδεξιών και συντηρητικών κυβερνήσεων, η ανατροπή, όπως στην Αυστρία, και οι κρίσεις όπως δείχνουν οι μαζικές κινητοποιήσεις στην Ιταλία, ήρθαν γρηγορότερα από ότι περιμέναμε.

Η ιδέα της προσέγγισης των δύο μεγάλων κομμάτων δεν είναι βέβαια χωρίς βάση στην αφετηρία της, γιατί όλα τα κόμματα εξουσίας και αποδέχονται ευθαρσώς την αγορά και αναγνωρίζουν ότι η βιώσιμη ανάπτυξη χωρίς την προώθηση της ιδέας του ανταγωνισμού δεν υπάρχει. Όμως η προσέγγιση είναι μέχρι εδώ. Από εκεί και πέρα στους βασικούς τομείς οικονομίας, κοινωνίας και εξωτερικής πολιτικής υπάρχουν σαφείς διαχωριστικές γραμμές. Η σοσιαλδημοκρατία απέναντι στις δυνάμεις της αγοράς συνδυάζει την επιδιωκόμενη ευελιξία με τη διατήρηση της προστασίας από τις ανασφάλειες, διατηρεί την νομιμοποίηση της συλλογικής ευθύνης για τις αβεβαιότητες που δημιουργεί η αγορά, και προάγει τη συνύπαρξη της αλληλεγγύης με την ατομική ευθύνη, ενώ οι φιλελεύθεροι πρεσβεύουν μόνο στην ατομική ευθύνη.

 Οι οριακές πλειοψηφίες και κυρίως το ευμετάβλητο των ψηφοφοριών δείχνουν ότι η αφομοίωση από τις πολιτικές δυνάμεις των νέων δεδομένων δεν είναι ακόμη αποτελεσματική. Σε όλες όμως τις χώρες που επιβίωσαν κυβερνήσεις σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων, όπως στη Γερμανία, Σουηδία, Νορβηγία αλλά και στην Ελλάδα, το πέτυχαν γιατί διατήρησαν ενωμένη την πίστη τους για την ανανέωση του κοινωνικού κράτους και έπεισαν τους εκλογείς ότι τη μεταρρύθμιση του την επιδιώκουν για την επιβίωσή του. Δύο πράγματα χαρακτηρίζουν τις προοδευτικές δυνάμεις: δεν φοβούνται το νέο και θεωρούν την κοινωνική ισότητα διαχρονική αρχή για οποιαδήποτε μορφή οικονομίας.

3. Η αντιμετώπιση της οικονομικής ύφεσης αποδεικνύεται σε μεγάλο πρόβλημα και για τη Γερμανία αλλά και για την Ευρώπη συνολικότερα. Τα δεδομένα μάλιστα πιθανώς να χειροτερέψουν μετά την επέμβαση των ΗΠΑ στο Ιράκ. Υπάρχει φως στο τούνελ;

 Η οικονομική ύφεση στην Ευρώπη είναι σε μεγάλο βαθμό παράγωγη της ύφεσης στις ΗΠΑ. Αυτή η αλληλεξάρτηση μπορεί σε μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία να είναι αναπόφευκτη. Ωστόσο, ο βαθμός εξάρτησης δεν είναι δεδομένος. Είναι ενθαρρυντικό ότι στο πρόγραμμα του κυβερνητικού συνασπισμού της Γερμανίας περιέχονται προτάσεις για τη μείωση αυτής της εξάρτησης, έτσι ώστε να μην κρυολογεί η Ευρώπη με τον πρώτο βήχα των ΗΠΑ. Μια τέτοια προοπτική με τη στήριξη της ισχυρότερης οικονομίας της Ευρώπης αποτελεί αναμφίβολα μια μεγάλη ελπίδα και για τις άλλες χώρες για ενίσχυση της οικονομικής ανεξαρτησίας της Ευρώπης. Με το θέμα της ύφεσης εμπλέκεται και το θέμα της ανεργίας που υπήρξε ένα από τα αδύνατα σημεία των σοσιαλδημοκρατών. Όμως και εδώ ο Σρέντερ είχε το θάρρος πριν από τις εκλογές να διακηρύξει, ξεπερνώντας τις αγκυλώσεις μερίδας των συνδικαλιστών, ότι θα αποδεχθεί τις προτάσεις της Επιτροπής Χάρτς, η οποία αποτελείται από εκπροσώπους εργοδοτών και εργαζομένων με πρόεδρο τον διευθυντή του προσωπικού της Βολκσβάγκεν, και που εισηγείται μια σειρά από ρηξηκέλευτες λύσεις. Κέρδισε λοιπόν μια νέα κεντροαριστερά με νέες ιδέες. Για μια ακόμη φορά επιλέχθηκε η μεταρρύθμιση για να αντιμετωπιστεί η σύνθετη πραγματικότητα της αγοράς εργασίας αντί της εμμονής σε παραδοσιακές συνταγές. Σε αυτό συμφωνούν όλοι οι διεθνείς σχολιαστές και δεν πρέπει να περάσει απαρατήρητο από τη χώρα μας. Οι προοδευτικές δυνάμεις πάντα ήταν οι φορείς νέων ιδεών.

4. Τι επιπτώσεις θα έχει το εκλογικό αποτέλεσμα της Γερμανίας στην υπόθεση της διεύρυνσης της ΕΕ και ειδικότερα στην ένταξη της Κύπρου;

 Οι θέσεις των χριστιανοδημοκρατών στη Γερμανία ήταν πιο κοντά στις θέσεις των Ισπανών, Ιταλών και Βρετανών που για την Ευρώπη προτιμούν  την ενίσχυση της διακυβερνητικής μεθόδου παρά της κοινοτικής. Με απλά λόγια αυτό σημαίνει ότι προτιμούν να θέσουν φραγμό στην πορεία της πολιτικής ενοποίησης της Ευρώπης και να διατηρήσουν χαλαρούς τους θεσμούς για κοινές πολιτικές. Ακόμα, η θέση τους για τη διεύρυνση ήταν πιο αμφίσημη. Η διατήρηση του συνασπισμού στη Γερμανία αναμφίβολα θα δώσει την ώθηση για την ενίσχυση της Ευρωπαϊκής ιδέας και για τη διατήρηση του γαλλογερμανικού άξονα. Ήδη ο Σρέντερ και ο Σιράκ υποσχέθηκαν ένα δείπνο κάθε μήνα για να συζητούν τα ευρωπαϊκά θέματα. Είναι λοιπόν εύλογη η ικανοποίηση της ελληνικής κυβέρνησης που αποβλέπει με περισσότερη εμπιστοσύνη στη συνεργασία με την κυβέρνηση συνασπισμού στη Γερμανία για την προώθηση της ένταξης στην Κύπρο. Από αυτή την άποψη και από την απάντηση του Γερμανού Καγκελάριου στα συγχαρητήρια του κ. Έλληνα Πρωθυπουργού φαίνεται ότι ο ρόλος της κυβέρνησης Σημίτη θα είναι καταλυτικός.