Θεσσαλονίκη, 28 Νοεμβρίου 2002

1.Κύριε Κουκιάδη, η ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου υπερψήφισε προ ημερών την πρόταση οδηγίας η οποία προβλέπει μεταξύ άλλων την απαγόρευση της άμεσης διαφήμισης προϊόντων καπνού. Ποια θέση πήρατε εσείς στο θέμα και γιατί;

Όπως γνωρίζετε, είμαι αντιπρόεδρος στην Επιτροπή Εσωτερικής Αγοράς του Ευρωπαϊκού  Κοινοβουλίου που είχε την ευθύνη για την οδηγία αυτή και εισηγήθηκα να γίνουν ορισμένες τροποποιήσεις που θα περιόριζαν την απαγόρευση διαφήμισης μόνο για τον διασυνοριακό τύπο, δηλαδή τον τύπο που προορίζεται για περισσότερες χώρες. Με τον τρόπο αυτό θα επιτρεπόταν η διαφήμιση στον καθαρά εθνικό και επαρχιακό τύπο. Η θέση αυτή δεν οφείλεται σε λιγότερη ευαισθησία στα θέματα υγείας αλλά αντίθετα στην πρόθεση να διαφυλαχθεί  το κύρος της οδηγίας.

2.Ποια ήταν η θέση των Ελλήνων Ευρωβουλευτών συνολικά;

Η θέση των Ελλήνων Ευρωβουλευτών υπήρξε διχασμένη. Άλλοι τάχθηκαν υπέρ της οδηγίας χωρίς τροποποιήσεις, δηλαδή υπέρ της πλήρους απαγόρευσης οποιασδήποτε διαφήμισης του καπνού, άμεσης ή έμμεσης, και με οποιοδήποτε μέσο, και άλλοι υπέρ της αποδοχής εκείνων των τροποποιήσεων που βασικά περιόριζαν την απαγόρευση διαφήμισης, στο διασυνοριακό τύπο και στη διασυνοριακή χορηγία. Προσωπικά, παρά το γεγονός ότι ήμουν από εκείνους που πρότειναν τροπολογίες για να περιοριστεί η απαγόρευση της διαφήμισης, τελικά ευθυγραμμίστηκα με την πλειοψηφία γιατί η μάχη είχε ήδη χαθεί, αφού και ο εισηγητής της έκθεσης κ. Μεντίνα εγκατέλειψε τις τροπολογίες. Δεν ψήφισα όμως κατά της βασικής τροπολογίας που επέτρεπε τη διαφήμιση στο μη διασυνοριακό τύπο. Επιπλέον, τόνισα ότι η συνεπής πολιτική για την προστασία της υγείας προϋποθέτει ότι είμαστε εξίσου αυστηροί για όλους τους λόγους που την προσβάλουν και δεν περιοριζόμαστε σε έναν από αυτούς.

3.Η οδηγία έχει έντονη κοινωνική διάσταση  αφού αποβλέπει στην προστασία της υγείας των ανθρώπων, ιδιαίτερα των νέων, των νεοεισερχόμενων στο χώρο των καπνιστών. Ταυτόχρονα όμως επηρεάζει αρνητικά τα μέσα ενημέρωσης, εφημερίδες και ραδιόφωνα τα οποία ασκούν όπως και πρέπει, λειτούργημα και η λειτουργία τους έχει επίσης έντονη κοινωνική διάσταση για άλλους βέβαια λόγους. Με τη στέρηση εσόδων από την προσφορά υπηρεσιών τα ΜΜΕ ίσως δεν είναι σε θέση να προσφέρουν μια αντικειμενική πληροφόρηση, να ενημερώνουν, όπως χρειάζεται για τη σωστή ανάπτυξη των πολιτών. Ποία λύση θα προτείνατε;

Η διαμάχη για την απαγόρευση διαφήμισης καπνού παρουσιάζεται ως μια διαμάχη ανάμεσα σε εκείνους που προτάσσουν την προστασία της υγείας και σε εκείνους που δίνουν άλλες προτεραιότητες. Αυτός ο τρόπος παρουσίασης είναι  λαθεμένος και οδηγεί σε παρανοήσεις. Ειδικότερα η δική μου θέση υπήρξε ξεκάθαρη από την αρχή γιατί κατέδειξε ότι το πρόβλημα οφείλεται στις νομικές ακροβασίες της οδηγίας. Το θέμα δεν είναι αν πρέπει να λάβουμε ή όχι μέτρα προκειμένου να προστατευθεί η υγεία, αλλά ποια είναι τα όρια εξουσίας της ΕΕ.

Θέλω λοιπόν να γίνει κατανοητό ότι η ΕΕ δεν έχει αρμοδιότητα να πάρει μέτρα νομοθετικού περιεχομένου στα θέματα υγείας, γιατί αυτά ανήκουν στην εθνική αρμοδιότητα. Έτσι η οδηγία αυτή στηρίζεται στη διάταξη για τη διασφάλιση του σωστού ανταγωνισμού για την εσωτερική αγορά. Με άλλα λόγια ξεκινάει από τη θέση ότι επειδή απαγορεύεται σε ορισμένες χώρες η διαφήμιση του καπνού θα πρέπει να γενικευτεί αυτή η απαγόρευση για να μη νοθεύεται ο ανταγωνισμός. Το θέμα λοιπόν ήταν πρωτίστως νομικό αν και οι περιβαλλοντολόγοι και οι προστάτες της υγείας δεν θέλουν να το κατανοήσουν. Οι μαξιμαλιστικές θέσεις που είχαν πάρει στην προηγούμενη οδηγία οδήγησαν στην ακύρωση της από το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. Η θέση μου λοιπόν ήταν ότι αν θέλουμε πραγματικά να προστατεύσουμε την υγεία θα πρέπει να διαφυλάξουμε το κύρος της.

Νομίζω, ότι η προστασία της αποτελεί ύψιστο συμφέρον πρώτης προτεραιότητας. Το θέμα της μείωσης των εσόδων των ΜΜΕ  δεν πρέπει να μην μας απασχολεί. Όμως, αυτό δεν μπορεί να γίνει έναντι οποιουδήποτε τιμήματος. Εν πάση περιπτώσει η λύση που προτείνω εγώ και στην αρχή φαινόταν να περνάει, ήταν αυτή που σας ανέφερα και στην αρχή.

4.Ποια θα είναι εφεξής η πορεία της πρότασης οδηγίας;

Η οδηγία μετά την ψήφιση της από το Ευρωπαϊκό  Κοινοβούλιο  θα πρέπει να εγκριθεί από το Συμβούλιο. Αν εγκριθεί ως έχει, η όλη διαδικασία τερματίζεται. Αν αντιθέτως το Συμβούλιο θελήσει να επιβάλει τροπολογίες, θα έρθει για δεύτερη ανάγνωση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στη συνέχεια θα ξαναπάει στο Συμβούλιο.

5.Η Ευρωβουλή υπερψήφισε ψήφισμα που αναφέρεται στα ΜΜΕ της Ένωσης; Ποια ήταν η δική σας παρέμβαση;

Η πρωτοβουλία που πήρε η Ευρωβουλή για να εκδώσει  και μάλιστα με 5 ευρωβουλευτές της σοσιαλιστικής ομάδας ψήφισμα σχετικά με το ανεξέλεγκτο ιδιοκτησιακό καθεστώς των ΜΜΕ για το σύνολο της ΕΕ,  είναι μια από τις σημαντικότερες πολιτικές πρωτοβουλίες. Αφετηρία του νήματος αποτελεί το φαινόμενο Μπερλουσκόνι. Βέβαια, το φαινόμενο συγκέντρωσης των ΜΜΕ, της πλήρους εξάρτησης από τα οικονομικά συμφέροντα και της νόθευσης κατά το αποτέλεσμα της πληροφόρησης είναι βαθιά διαδεδομένο στην Ευρώπη. Η δική μου η θέση είναι ότι στη σύγχρονη ηλεκτρονική δημοκρατία ο μεγαλύτερος κίνδυνος δεν προέρχεται πλέον από τις στρατιωτικές δικτατορίες, αλλά από τις οικονομικές. Η ιστορία του τύπου είναι άμεσα συνδεδεμένη με την ιστορία της σύγχρονης δημοκρατίας και η ιστορία του ημερήσιου τύπου με την ανάπτυξη του κοινοβουλευτικού συστήματος. Παράλληλα, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι, η αφετηρία της αστικής δημοκρατίας στηρίχθηκε στη  διάκριση των εξουσιών. Η σύγχρονη ηλεκτρονική δημοκρατία δεν θα μπορέσει να επιβιώσει παρά μόνο αν επεκτείνει τη διάκριση αυτή και στην πλήρη διάκριση των εξουσιών των ΜΜΕ και της οικονομικής εξουσίας. Η λογική είναι η ίδια. Καμία εξουσία δεν πρέπει να ταυτίζεται με την άλλη. Επειδή βρισκόμαστε σε εποχή ανάπτυξης των ιδιωτικών εξουσιών η μέριμνά μας δεν μπορεί να περιορίζεται μόνο απέναντι στην πολιτική εξουσία. Σε μια ανοιχτή κοινωνία δεν μπορούμε μόνο να μεριμνούμε για τον ελεύθερο οικονομικό ανταγωνισμό, αλλά πρωτίστως, και για τον πολιτικό ανταγωνισμό. Πολιτικός όμως ανταγωνισμός χωρίς απεξάρτηση των ΜΜΕ από τα οικονομικά κέντρα και χωρίς τη διασπορά τους είναι ανέφικτος.

6.Πιστεύετε ότι στην κοινοτική πολιτική προσέγγισης της ευρωπαϊκής αγοράς ενημέρωσης θα ήταν εφικτή και σκόπιμη η οικονομική ενίσχυση από την Κοινότητα των ΜΜΕ προκειμένου αυτά να διαφυλάξουν την ανεξαρτησία τους;

Η Ευρωπαϊκή Κοινότητα στο πλαίσιο της πολιτικής της για τα οπτικοακουστικά μέσα με την οποία συνδέθηκε η πολιτική των ΜΜΕ θα πρέπει να λάβει επιμέρους μέτρα προκειμένου να διασφαλιστεί η ανεξαρτησία των ΜΜΕ, και η αναπαραγωγή των ευρωπαϊκών πολιτιστικών αξιών. Ο κατακλυσμός της ευρωπαϊκής αγοράς με τα αμερικανικά πολιτιστικά προϊόντα τη στιγμή που τα ευρωπαϊκά πολιτιστικά προϊόντα έχουν τελείως περιθωριακό ρόλο στην αμερικανική αγορά αποτελεί ανάμεσα στα άλλα έναν από τους βασικούς κινδύνους για το μέλλον του ευρωπαϊκού προτύπου ζωής.