Σχέδιο ομιλίας του Αντιπροέδρου της Νομικής Επιτροπής και Εσωτερικής Αγοράς του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, καθηγητή Ιωάννη Κουκιάδη, με την ευκαιρία της 21ης συνόδου της Ολομέλειας της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης των χωρών της Μαύρης Θάλασσας.

Κισινάου, 12 Ιουνίου 2003

Κυρίες και κύριοι,

1. Είναι η τέταρτη φορά που έχω την τιμή να εκπροσωπώ τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στις εργασίες της Ολομέλειας του PABSEC. Η εμπιστοσύνη αυτή που δείχνει στο πρόσωπό μου ο πρόεδρος Πατ Κοξ περιποίει σε εμένα ιδιαίτερη τιμή. Παράλληλα, μου δίνει το δικαίωμα να μπορώ να λέω ότι έχω μια σχετικά καλή εμπειρία για τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η συνέλευσή σας και τα θέματα που έχουν προτεραιότητα. Αυτή η συνεχής παρουσία μου στις συνελεύσεις σας έχει σφυρηλατήσει και μια σχέση εμπιστοσύνης ανάμεσα σε εμένα και τη γραμματεία σας που επιτρέπει στο ενδιάμεσο διάστημα μεταξύ των συνελεύσεων να ανταλλάσσουμε πληροφορίες και να διευκολύνουμε από κοινού την προώθηση της συνεργασίας μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της συνέλευσής σας.

2. Ήδη πριν από λιγότερο από ένα μήνα καλωσορίσαμε στο ΕΚ μια αντιπροσωπεία του PABSEC, η οποία κύριο στόχο είχε τη σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ των δύο οργανισμών στο πολιτιστικό πεδίο. Με την αντιπροσωπία σας αυτή συναντήθηκα στο ΕΚ και στο πλαίσιο των δυνατοτήτων μου διευκόλυνα την οργάνωση της συνάντησης της με την επιτροπή πολιτισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου καθώς και με τον πρόεδρό της κ. Μισέλ Ροκάρ. Με τον τρόπο αυτό δόθηκε συνέχεια στην πρόταση που είχα κάνει στην προηγούμενη συνέλευση και υποστήριξε και ο πρόεδρος του Ελληνικού Κοινοβουλίου κ. Απόστολος Κακλαμάνης σύμφωνα με την οποία η συνεργασία θα πρέπει να γίνει κατά τομείς δραστηριότητας και να ξεκινήσει από τον πολιτισμικό τομέα.

Τα αποτελέσματα αυτής της πρώτης επαφής, θέλω να πιστεύω, ότι ήταν ιδιαίτερα σημαντικά. Θα μου επιτρέψετε να τονίσω ότι η στήριξη και η εμμονή στον πολυπολιτισμικό χαρακτήρα της περιοχής αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο για την ανάπτυξη περαιτέρω συνεργασίας σε οποιοδήποτε τομέα.. Γιατί το δυσκολότερο σημείο στις συνεργασίες είναι το πώς θα μετατρέψουμε την πολιτιστική ιδιαιτερότητα και διαφορετικότητα από πηγή έλλειψης κατανοήσεως και εντάσεων σε πηγή πλούτου και δημιουργίας. Όπως λέει και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει με κάθε τρόπο να αποφύγουμε τη χάραξη νέων διαχωριστικών γραμμών στην Ευρώπη με βασική προϋπόθεση την κοινή αποδοχή ορισμένων βασικών αξιών, όπως είναι κυρίως η δημοκρατία, ο σεβασμός στα ανθρώπινα δικαιώματα και το κράτος δικαίου.

3. Οι σχέσεις ανάμεσα στην Παρευξείνια Συνεργασία και την ΕΕ και στην συνέχεια ανάμεσα στην κοινοβουλευτική σας διάσκεψη και το ΕΚ νομίζω ότι πρέπει να αποτελέσουν αντικείμενο άμεσου ενδιαφέροντος των εργασιών σας, ιδίως μετά τα νέα δεδομένα που δημιουργεί η διεύρυνση της Ευρώπης, προκειμένου να διαμορφωθεί μια ολοκληρωμένη στρατηγική, καλά τεκμηριωμένη που θα μπορέσει να αποτελέσει αντικείμενο διαπραγμάτευσης με το ΕΚ και βέβαια γενικότερα μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Παρευξείνιας Συνεργασίας.

Η συνέλευση αυτή αποτελεί την κοινοβουλευτική διάσταση της Παρευξείνιας Συνεργασίας, όπως το ΕΚ αποτελεί την κοινοβουλευτική διάσταση της ΕΕ. Η ΕΕ και η Παρευξείνια Συνεργασία αποτελούν την περιφερειακή απάντηση στην παγκοσμιοποίηση. Εκ των πραγμάτων λοιπόν αποτελούν παράλληλες οργανώσεις για απαντήσεις στις ίδιες προκλήσεις. Η κοινοβουλευτική συνδιάσκεψή σας έχει μέχρι σήμερα πραγματοποιήσει σοβαρό έργο στην εξέταση των εθνικών νομοθεσιών που έχουν περιφερειακή προτεραιότητα, στην προώθηση σχεδίων με περιφερειακό ενδιαφέρον, όπως εισαγωγή τεχνολογίας, διευκόλυνση της επικοινωνίας των χωρών της παρευξείνιας περιοχής, καταπολέμηση του διασυνοριακού εγκλήματος. Και πάνω από όλα, μέσα από τις επιμέρους πρωτοβουλίες επιδιώκει την βιώσιμη ανάπτυξη της περιοχής, τον αναγκαίο συντονισμό των μελών της στην αντιμετώπιση των προκλήσεων της παγκόσμιας αγοράς. Από την άποψη αυτή έχει κοινούς στόχους με την ΕΕ. Έχουν κοινές θεματικές, κοινές αρχές δράσης και η κάθε μια από τις δύο έχει συμφέρον να πετύχει η άλλη. Αυτό αποτελεί την μια παράμετρο των σχέσεων της ΕΕ και παρευξείνιας διάσκεψης.

Ως δεύτερη παράμετρος πρέπει να θεωρηθεί το γεγονός ότι η ΕΕ αποτελεί ήδη μια προκεχωρημένη οργάνωση κρατών με μοναδική εμπειρία στη διαμόρφωση μορφών συνεργασίας που εκφράζουν το λεγόμενο κοινοτικό μοντέλο. Το θέμα λοιπόν είναι πώς, με ποιο τρόπο, με ποιες διαδικασίες η εμπειρία αυτή θα αξιοποιηθεί από την δική σας οργάνωση. Υπάρχει δυνατότητα να εξαχθεί το κοινοτικό μοντέλο; Η ΕΕ το επιθυμεί. Η δική σας συνδιάσκεψη πώς το αντιμετωπίζει; Ποια σημεία της ευρωπαϊκής συνεργασίας μπορούν να αποτελέσουν πρότυπο για την Παρευξείνια Συνεργασία και πώς θα επιδιωχθεί η προώθηση της συνεργασίας αυτής;

Για να δοθούν απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά που πρέπει να απασχολεί την συνέλευση σας θα χρειαστεί ίσως να ενισχυθούν και οι ανταλλαγές μεταξύ ομάδων εμπειρογνωμόνων των δυο οργανώσεων. Και αυτό ίσως μπορεί να αποτελέσει ένα πρώτο αντικείμενο διαπραγματεύσεως.

Σε στενή σύνδεση με την προηγούμενη παράμετρο είναι και το νέο γεγονός της άμεσης πλέον γειτνίασης μετά την διεύρυνση προς ανατολάς της ΕΕ, των χωρών-μελών της οργάνωσης σας με τις χώρες της ΕΕ. Πρακτικά σημαίνει ότι οι σχέσεις παρευξείνιας συνεργασίας και ΕΕ εντάσσονται στην πολιτική της ΕΕ με τους γείτονές της. Ήδη η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε μια πρόσφατη ανακοίνωση με τίτλο: "Ευρύτερη Ευρώπη, γειτονικές σχέσεις ένα νέο πλαίσιο σχέσεων με τους γείτονες μας στα ανατολικά και νότια σύνορά μας" καθορίζει με αρκετά σαφή τρόπο το πλαίσιο της πολιτικής με την περιοχή σας και με τις χώρες της νοτίου Μεσογείου. Η ανακοίνωση αυτή θα πρέπει να μελετηθεί με ιδιαίτερη προσοχή. Επιβεβαιώνει, όπως είπα και παραπάνω, το κοινό συμφέρον για στενή συνεργασία με τους γείτονες για την προαγωγή διακρατικών επενδύσεων, για την κοινή αντιμετώπιση διασυνοριακών απειλών, για την δημιουργία μιας περιοχής πολιτικής σταθερότητας και έννομης τάξης.

Από την ανακοίνωση προκύπτει ακόμη ότι η σχεδιαζόμενη πολιτική της ΕΕ με τις γείτονες χώρες θα έχει δυο κατευθύνσεις: η μια θα αφορά τις χώρες της νοτίου Μεσογείου και άλλες χώρες ανατολικά της Ευρώπης, πλην των χωρών νοτίως του Καυκάσου. Βέβαια, η σύνθεση των χωρών της παρευξείνιας συνεργασίας είναι τέτοιας υφής που δεν επιτρέπει μια ενιαία αντιμετώπιση όπως συμβαίνει με τις χώρες της νοτίου Μεσογείου.

Στην παρευξείνια συνεργασία μετέχουν χώρες που είναι ήδη στην ΕΕ όπως είναι η Ελλάδα, χώρες υποψήφιες με συγκεκριμένη ημερομηνία ένταξης, όπως είναι η Ρουμανία και η Βουλγαρία, η Τουρκία με αναπτυγμένη τελωνειακή συνεργασία και καθεστώς υποψήφιας χώρας προς ένταξη. Υπάρχουν ακόμη τα λεγόμενα δυτικά νέα ανεξάρτητα κράτη, όπως η Ουκρανία, η Μολδαβία και η Ρωσία με τα οποία εξετάζεται η πρωτοβουλία για έναν κοινό ευρωπαϊκό οικονομικό χώρο καθώς και κράτη με τα οποία οι διμερείς εταιρικές σχέσεις για συμφωνίες συνεργασίας με την ΕΕ δεν είναι αναπτυγμένες.

Το ερώτημα λοιπόν που τίθεται, προκειμένου να αρχίσουν οι διαπραγματεύσεις για συνεργασία με το ΕΚ στο δικό σας επίπεδο και με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο επίπεδο των Υπουργών, είναι πώς βλέπετε εσείς να διαμορφώνεται η συνεργασία ανάμεσα στις δυο περιφερειακές οργανώσεις που είναι η ΕΕ και η Παρευξείνια Συνεργασία. Πώς με άλλα λόγια θα διαχειριστείτε τις ιδιαιτερότητες που παρουσιάζουν τα επιμέρους κράτη, πώς θα συνδυαστεί η διμερής συνεργασία που υπάρχει με τα διάφορα κράτη με την περιφερειακή συνεργασία, πώς θα συμπληρώσει η μια την άλλη και γενικά ποιο θα είναι το περιεχόμενο των συζητήσεων κοινού περιφερειακού ενδιαφέροντος.

4. Αυτά από την άποψη του περιεχομένου της συνεργασίας. Ως προς τον τύπο και την διαδικασία της συνεργασίας τίθεται το ερώτημα αν είναι πρόσφορο να μεταφερθεί η αντίστοιχη εμπειρία που υπάρχει μεταξύ του ΕΚ και των Κοινοβουλίων των χωρών της νοτίου Μεσογείου. Η συνεργασία με τις χώρες αυτές έχει θεσμοθετηθεί με τακτικές συναντήσεις κάθε χρόνο και με κοινούς εκπροσώπους των εθνικών κοινοβουλίων των χωρών της νοτίου Μεσογείου και ΕΚ. Παράλληλα, προβλέπονται και τομεακές συναντήσεις.

5. Φαίνεται ξεκάθαρο από τα όσα ανέφερα ότι ενώ η διαπεριφερειακή συνεργασία με τις χώρες της νοτίου Μεσογείου είναι προχωρημένη, με την δική σας οργάνωση βρίσκεται στα πρώτα στάδια και πάντως παρουσιάζει ιδιαιτερότητες. Δεν είναι τυχαία η διστακτική στάση που κρατούν μέχρι σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ως προς την προώθηση της συνεργασίας αυτής. Νομίζω, λοιπόν, για να ανακεφαλαιώσω τα όσα ανέφερα πιο πάνω, θα πρέπει κατά πρώτο λόγο να διαμορφωθεί από την συνδιάσκεψή σας ένα πλήρες σχέδιο για το είδος και το περιεχόμενο των σχέσεων που προσδοκάτε με το ΕΚ. Το σχέδιο αυτό θα πρέπει να είναι συντονισμένο με την πολιτική που ακολουθεί η Σύνοδος των Υπουργών.

Κατά δεύτερο λόγο, όσο αφορά ειδικότερα τις σχέσεις με το ΕΚ θα πρέπει να προγραμματιστούν συναντήσεις δικής σας αντιπροσωπίας με τους αρχηγούς των Ευρωπαϊκών πολιτικών ομάδων στο ΕΚ. Μόνο όταν οι πολιτικές ομάδες ενημερωθούν και πιεστούν να πάρουν θέση θα μπορέσει να ανοίξει η συζήτηση στο ΕΚ και να προωθηθεί με θεσμοθετημένο τρόπο η συνεργασία ανάμεσα σε εσάς και το ΕΚ. Μέχρι σήμερα οι περισσότερες πολιτικές ομάδες αγνοούν το θέμα αυτό και ακόμα περισσότερο οι ευρωβουλευτές έχουν άγνοια για όσα σημαντικά διαδραματίζονται και συζητιούνται στην περιοχή αυτή.

Κλείνοντας, θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθώ και πάλι στο γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην ανακοίνωση που ανέφερα πιο πάνω επισημαίνει ότι πρέπει να εργαστούμε από κοινού για να διαδοθούν στις γειτονικές χώρες τα οφέλη της διεύρυνσης και ότι αυτό πρέπει να αντανακλάται σε ένα όραμα για την ανάπτυξη στενότερων και πιο συνεκτικών σχέσεων με τους γείτονες της Ευρώπης, τόσο μεσοπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα. Και ότι ακόμα και οι χώρες που δεν έχουν την ιδιότητα μέλους της ΕΕ θα μπορέσουν να πλησιάσουν το επίπεδο της συμμετοχής στην κοινή αγορά της Κοινότητας. Οι προοπτικές λοιπόν για στενή συνεργασία με την περιοχή είναι περισσότερο από ευοίωνες.