Ομιλία του καθηγητή Ι.Δ. Κουκιάδη, Αντιπροέδρου της Επιτροπής Νομικών Θεμάτων και Εσωτερικής Αγοράς του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, στο συνέδριο της Κεντρικής Ένωσης Επιμελητηρίων Ελλάδας με θέμα :

"Η επιχείρηση στην εσωτερική αγορά - ευκαιρίες και προοπτικές".

Τίτλος της ομιλίας:

"Η πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις"

Αθήνα, 10 Μαΐου 2003

1. Γενικές αξιολογήσεις

1.1 Πριν από λίγους μήνες δημοσιεύθηκε η τρίτη ετήσια έκθεση για την εφαρμογή του ευρωπαϊκού χάρτη γα τις μικρές επιχειρήσεις. Αυτή βασίζεται στη μελέτη, ανάλυση και κριτική των εργασιών, μέτρων, πρωτοβουλιών, προόδων που έχουν επιτελεστεί στα κράτη μέλη με βάση τις αναφορές που υποβάλει κάθε κράτος-μέλος. Και βέβαια ένα πρώτο βασικό ερώτημα που τίθεται είναι σε ποιο βαθμό αυτή η έκθεση έχει φτάσει στα χέρια των αντιπροσωπευτικών φορέων των μικρών επιχειρηματιών ή και ακόμη του κάθε μικρού επιχειρηματία, ή έστω αν πρόκειται να φτάσει.

1.2 Υπενθυμίζεται ότι η απόφαση για το χάρτη για τις μικρές επιχειρήσεις ελήφθη στη σύνοδο κορυφής της Σάντα Μαρία ντε Φέιρα τον Ιούλιο του 2000. Ο Χάρτης αυτός έχει εξελιχθεί σε πυλώνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για της επιχειρήσεις και συνιστά τον ακρογωνιαίο λίθο της πολιτικής των κρατών μελών στο σημείο αυτό. Στηρίζεται σε νέους βασικούς άξονες δράσεως. Βέβαια για να διαβαστεί σωστά θα πρέπει να συνεκτιμώνται οι παράλληλες πολιτικές της ΕΕ, να προωθούνται οι συνέργιες με αυτές, όπως η βιομηχανική πολιτική, η πολιτική ανταγωνισμού, η πολιτική της γνώσης, της απασχόλησης και του περιβάλλοντος. Αυτό απαιτεί σύνθετη δουλειά που δεν είναι εύκολη και είναι ένας από τους λόγους που η υλοποίηση του χάρτη συναντά προβλήματα στην πράξη. Σκοπός του χάρτη δεν είναι να προσδιοριστούν μόνο με άμεσο τρόπο μέτρα για τις μικρές επιχειρήσεις, αλλά παράλληλα να περάσει η διάσταση των μικρών επιχειρήσεων και στις άλλες πολιτικές και να δοθεί η δυνατότητα στις μικρές επιχειρήσεις να τις αξιοποιούν προς όφελος τους.

Αν γίνουν σωστά βήματα προς την κατεύθυνση αυτή τα πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα θα είναι θεαματικά. Αναφέρω ως παράδειγμα και κάτι που αναφέρει και η έκθεση του 2002 ότι μια από τις πολιτικές που αναφέρονται συμπράξεις αποτελεσμάτων είναι η πολιτική συνοχής που συνδέεται με την πολιτική περιφερειακής ανάπτυξης. Αν ληφθεί υπόψη ότι οι μικρές επιχειρήσεις έχουν ιδιαίτερη σημασία σε περιφέρειες που υστερούν στην ανάπτυξη, αντιλαμβάνεται κανείς ότι η προστιθέμενη αξία από την ανάπτυξη των μικρών επιχειρήσεων αποτελεί σημαντικό παράγοντα αξιοποίησης της προώθησης της πολιτικής συνοχής και άρα μπορεί να γίνει αξιοποίηση των δυνατοτήτων που παρέχει αυτή η πολιτική.

1.3 Η μεγάλη συμβολή του χάρτη είναι ότι για πρώτη φορά επικεντρώνεται η προσοχή αυτοτελώς στις μικροεπιχειρήσεις, όρος που καθιερώθηκε με την ελληνική ονομασία στην Ευρώπη, που διακρίνονται με τη σειρά τους από τις απλώς μικρές επιχειρήσεις, στην πρώτη περίπτωση είναι αυτές που απασχολούν 1-9 άτομα και η δεύτερη από 10-50 άτομα. Έτσι, χωρίς η αυτοτελής αναφορά στο σύνολο των ΜΜΕ να χάσει τη σημασία της, διαμορφώνεται μια εξειδικευμένη πολιτική γιατί αναγνωρίστηκε ότι υπάρχουν ειδικά προβλήματα για τις πολύ μικρές και τις μικρές επιχειρήσεις. Το εντυπωσιακό όμως είναι ότι ενώ το αντικείμενο είναι οι μικρές επιχειρήσεις, το περιεχόμενο του αντικειμένου έχει τεράστια σημασία δεδομένου ότι υπάρχουν 20 και πλέον εκατομμύρια ΜΜΕ στην ΕΕ που απασχολούν 65 εκατομμύρια άτομα και παρέχουν το 52% των θέσεων απασχόλησης. Αποτελούν δε μια από τις ιδιαιτερότητες της ευρωπαϊκής οικονομίας σε σχέση με την αμερικανική και την ιαπωνική.

Η ουσία του περιεχομένου της πολιτικής για τις μικρές επιχειρήσεις βρίσκεται στο ότι πρέπει να δοθεί απόλυτη προτεραιότητα σε αυτές. Αυτή βασίζεται στην περίφημη φράση "σκέψου πρώτα σε μικρή κλίμακα", γιατί χωρίς παρόμοια δέσμευση οι πολιτικές εξουσίες δεν σκέφτονται καθόλου τις μικρές επιχειρήσεις. Εύλογα συνοδεύεται από την υποχρέωση "κατά πρώτο λόγο να ακούς τις μικρές επιχειρήσεις". Όμως κάτι τέτοιο σύμφωνα με τη έκθεση συναντά ακόμη σε πολλές χώρες μεγάλες δυσκολίες. Πράγματι σε πολλά κράτη-μέλη η δυνατότητα να ακούγονται άμεσα οι μικροί επιχειρηματίες είναι οριακή. Αναζητείται μέθοδος για την καλύτερη δυνατότητα να εκφράζονται τα συμφέροντα των μικρών. Η Επιτροπή προτείνει να μελετηθούν στο σημείο αυτό εντυπωσιακά μέτρα που έχουν παρθεί στην Δανία, Σουηδία και το Ηνωμένο Βασίλειο.

1.4 Θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι τα μέτρα για τις μικρές επιχειρήσεις όπως και για τις μικρομεσαίες εξακολουθούν να είναι κατά βάση εθνικά. Ο χάρτης που αποφασίστηκε και οι πρωτοβουλίες που περιέχει εντάσσονται στη μέθοδο ανοικτού συντονισμού και δίνουν το δικαίωμα στην Επιτροπή να καθοδηγεί τα κράτη μέλη με τις σχεδιαζόμενες πρωτοβουλίες στις Βρυξέλλες, με τον καθορισμό κοινών αρχών, με τη διευκόλυνση εφαρμογής των βέλτιστων πρακτικών από χώρα σε χώρα, με την έγκριση κοινοτικών χρηματοδοτήσεων, μέσω των διαρθρωτικών ταμείων και άλλων χρηματοδοτικών μέσων για τις πρωτοβουλίες που αναλαμβάνουν τα κράτη μέλη σύμφωνα με τις αρχές που διατυπώνει η Επιτροπή. Η Επιτροπή διαθέτει μια πανοπλία πολιτικών μέσων που απεικονίζονται στο πολυετές πρόγραμμα προς όφελος των επιχειρήσεων. Μεταξύ 2000-2006 προβλέπεται να διατεθούν 16 εκατομμύρια € από τα διαρθρωτικά ταμεία για σχέδια στοχευόμενα πάνω στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις ενώ άλλα 2,2 δις € μπορούν να διατεθούν από το 6ο πρόγραμμα έρευνας προκειμένου να βοηθηθούν οι καινοτομίες.

Η αξιοποίηση των βέλτιστων πρακτικών συνιστά μια από τις βασικές αρχές του χάρτη στη βάση της αρχής "να μαθαίνει ο ένας από τον άλλον". Αυτή αξιοποιείται με σχετικά καλά αποτελέσματα στις χώρες του βορρά και έτσι καινοτομίες από τη μια χώρα περνούν με μεγάλη ταχύτητα στην άλλη χώρα. Η απόσταση που χωρίζει την ελληνική αγορά από την υπόλοιπη ευρωπαϊκή αγορά και η διαφορά στο βαθμό ανάπτυξης δεν επέτρεψε μέχρι σήμερα την αποτελεσματική αξιοποίηση της αρχής αυτής. Θα πρέπει λοιπόν να βρεθεί τρόπος για καλύτερη αξιοποίηση της μεθόδου εκμάθησης με βάση τις καλές πρακτικές των άλλων χωρών.

Από τις παρατηρήσεις αυτές προκύπτουν ένας έμμεσος εξαναγκασμός, μια παρότρυνση με κίνητρα και μια διευκόλυνση για όσους θέλουν να πάνε μπροστά, γεγονός που επιβεβαιώνει ότι η τελική ευθύνη ανήκει στα κράτη μέλη. Και όταν λέμε τελική ευθύνη, όπως αναφέρεται και στην έκθεση, δεν εννοούμε μόνο τις κυβερνήσεις αλλά το τριπολικό σύστημα που περιλαμβάνει κυβέρνηση, φορείς και τις ίδιες τις επιχειρήσεις. Η υπουργική διάσκεψη για τις μικρές επιχειρήσεις και την επιχειρηματικότητα τον Φεβρουάριο του 2003 στη Θεσσαλονίκη, καταλήγει σε ένα παραπλήσιο συμπέρασμα κάνοντας αναφορά στην Πράσινη βίβλο. Συγκεκριμένα θεωρεί ότι προκειμένου να αντιμετωπιστεί το έλλειμμα επιχειρηματικότητας είναι ανάγκη η προώθηση αποτελεσματικής πολιτικής για την επιχειρηματικότητα σε τρία επίπεδα: τα άτομα, τις επιχειρήσεις και την κοινωνία. Αυτός ο καταμερισμός της ευθύνης πρέπει να γίνει κατανοητός αν πραγματικά θέλουμε να έχουμε αποτελέσματα στο άμεσο μέλλον. Η προσπάθεια μεταφοράς ευθύνης από τον ένα πόλο στον άλλο αποτελεί και ένα από τα προβλήματα που εμποδίζουν την αποτελεσματική εφαρμογή του χάρτη.

1.5 Ένα άλλο από τα βασικά προβλήματα έγκειται στο ότι δεν είναι εύκολη πάντοτε η συλλογή πληροφοριών σχετικά με τις μικρές επιχειρήσεις. Όπως χαρακτηριστικά λέχθηκε οι μικροεπιχειρηματίες έχουν πολύ καλύτερα πράγματα να κάνουν από το να συμμετέχουν σε συμβουλευτικές επιτροπές. Μια λύση για συλλογή πληροφοριών είναι η μεθοδική απάντηση στα ερωτηματολόγια που μπορεί να δώσει πολύτιμες πληροφορίες στις κυβερνήσεις και τους ερευνητές. Αλλά πρέπει α γίνουν με τέτοιο τρόπο που να μην συνιστούν μια πρόσθετη γραφειοκρατική διαδικασία. Το παράδειγμα του Ηνωμένου Βασιλείου που οργανώνει ακρόαση απ'ευθείας με τους επιχειρηματίες μπορεί να αξιοποιηθεί και από άλλα κράτη. Πάντως, με τον ένα ή άλλο τρόπο πρέπει να δούμε, με βάση τις ιδιαιτερότητες μας, πώς μπορούμε να συλλέξουμε αυθεντικές πληροφορίες που αποτελούν προϋπόθεση για οποιαδήποτε πολιτική.

1.6 Η έκθεση επισημαίνει επίσης το πρόβλημα ότι πολλά από τα μέτρα που λαμβάνουμε δεν έχουν αποτελέσματα βραχυπροθέσμως. Επειδή οι στόχοι του χάρτη είναι πολλοί και συνήθως η δημόσια διοίκηση δεν είναι έτοιμη να αντεπεξέλθει στις υποχρεώσεις συνιστάται να δοθεί προτεραιότητα σε συγκεκριμένα στοχοθετημένα μέτρα αντί να διασπείρουμε τις προσπάθειες σε όλα τα μέτωπα. Σε κάθε περίπτωση όμως πρέπει να τίθενται συγκεκριμένοι ποσοτικοί στόχοι και να μετράμε την πρόοδο σε τακτά χρονικά διαστήματα, όπως επισημαίνεται και στην ανακοίνωση της Επιτροπής με τίτλο "ποσοτικοί στόχοι στην πολιτική επιχείρησης: πρόοδος στην εφαρμογή των στόχων της Λισσαβόνας".

2. Πρωτοβουλίες και μέτρα
2.1 Μετά από αυτές τις γενικές παρατηρήσεις μπορούμε με συντομία να δούμε τα επιμέρους στοιχεία της πολιτικής που εκφράζεται μέσα από τον χάρτη, τις μέχρι σήμερα εφαρμογές και τα εμπόδια που συναντιόνται.

Οι δράσεις για την προώθηση του επιχειρηματικού πνεύματος, για την εκπαίδευση στο επιχειρείν μεταφράστηκε σε αρκετά κράτη με την αναθεώρηση των σχολικών προγραμμάτων. Σε ορισμένα από αυτά, όπως στην Ιρλανδία, τη Σουηδία ή στην Φιλανδία, τα προγράμματα ξεκίνησαν από την πρωτοβάθμια εκπαίδευση και σε άλλα, όπως στο Βέλγιο και την Ελλάδα κυρίως από τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Παρατηρείται όμως, ότι τις περισσότερες περιπτώσεις τα προγράμματα εξακολουθούν να είναι πιλοτικά και έχουν ακόμα περιορισμένη εφαρμογή για αυτό και τ αποτελέσματα δεν είναι ακόμη ορατά.

Εδώ αξίζει να σημειωθεί η δημοσίευση από την Επιτροπή των αποτελεσμάτων ενός σχεδίου με θέμα "σύλληψη και εφαρμογή ευρωπαϊκών προγραμμάτων κατάρτισης για το επιχειρηματικό πνεύμα". Στόχος του είναι για κάθε υπεύθυνο μιας μικρής επιχείρησης να υπάρξει μια περίοδος κατάρτισης. Το ελληνικό πρόγραμμα που απευθύνεται σε 11.000 επιχειρήσεις και ανεξάρτητους κινείται προς την κατεύθυνση αυτή αλλά δεν έχουμε ακόμη αποτελέσματα. Στο πλαίσιο της πολιτικής σύσφιξης σχέσεων μεταξύ κέντρων ερευνών και επιχειρήσεων η προώθηση από την Ελλάδα των νέων κέντρων για το πνεύμα της επιχείρησης αποτελεί κατά την έκθεση μια καλή πρωτοβουλία. Πάντως για το θέμα αυτό συνιστάται να αξιοποιηθεί το σχέδιο της διαδικασίας Best που περιλαμβάνει αρκετές καινοτόμες πρωτοβουλίες.

Ο άξονας αυτός πρέπει να ενταχθεί στις προτεραιότητες της Ελλάδας γιατί η χώρα μας αναφέρεται ως η χώρα με το μεγαλύτερο ποσοστό πολιτών στην ΕΕ που προτιμούν την ανεξάρτητη απασχόληση από τη μισθωτή εργασία. Το ποσοστό αυτό είναι της τάξης του 68% με μέσο ευρωπαϊκό όριο 45%. Είναι λοιπόν προφανές ότι το μέλλον της απασχόλησης της Ελλάδας βρίσκεται εδώ και όχι στην ανάπτυξη μεγάλων βιομηχανικών μονάδων και ότι έχουμε ένα συγκριτικό πλεονέκτημα που πρέπει να αξιοποιηθεί.

2.2 Στο θέμα της μείωσης του χρόνου και του κόστους ίδρυσης μιας επιχείρησης έχουν σημειωθεί σε ορισμένα κράτη σημαντικοί πρόοδοι, με πρώτη πρακτική εφαρμογή την προώθηση της καταχώρησης on line. Όμως παρατηρούνται ακόμη αρκετές διαφορές διότι η τεχνολογία χρησιμοποιείται σε ορισμένες χώρες μόνο για την παροχή ορισμένων πληροφοριών ή για την προώθηση κάποιων εντύπων, ενώ σε άλλες επεκτείνεται στο σύνολο των διαδικασιών ίδρυσης μιας επιχείρησης. Τις πιο μεγάλες προόδους έκανε σε αυτό το σημείο η Ιρλανδία και η Σουηδία. Η ηλεκτρονική διαχείριση της επιχείρησης όταν ολοκληρωθεί θα απλοποιήσει σε μεγάλο βαθμό τη ζωή των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Πάντως, είναι ενθαρρυντικό ότι αυξάνει αλματωδώς η προσέγγιση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στο internet η Ελλάδα αναφέρεται μεταξύ των χωρών που έχει την μεγαλύτερη πρόοδο στον τομέα αυτό περνώντας από το 24% το 1999 στο 78% το 2001%. Παραμένουν όμως, όπως ειπώθηκε και παραπάνω, οι διαφορές ως προς τις υπηρεσίες που παρέχονται μέσω του internet και αυτό είναι το πιο ευαίσθητο σημείο.

Συναφές είναι και το θέμα μείωσης του χρόνου ίδρυσης μιας επιχείρησης. Τέσσερα κράτη έθεσαν ως στόχο να τον μειώσουν κατά 50% μέχρι το 2006. Αυτό είναι αναγκαίο όχι μόνο για τη διευκόλυνση εισόδου των νέων στην αγορά αλλά και για την ανανέωση των επιχειρηματικών μονάδων. Και εδώ το σχέδιο Best της διαδικασίας παρέχει αρκετά ενδιαφέρουσες προτάσεις. Στην Γαλλία το σχέδιο νόμου "οικονομική πρωτοβουλία" φιλοδοξεί να μειώσει το χρόνο της δημιουργίας μιας μικρής επιχείρησης, μέσω internet και με τη βοήθεια ενός κέντρου που θα συγκεντρώνει όλες τις διατυπώσεις, σε μια μέρα με κεφάλαιο ένα € και με πολύ μειωμένο κόστος. Σχέδια δράσης για τη δημιουργία ενιαίων θυρίδων υπάρχουν και σε άλλες χώρες. Γενικά ένας αγώνας δρόμου ξεκίνησε ανάμεσα στα κράτη μέλη με στόχο για τις μονοπρόσωπες επιχειρήσεις να τελειώνουν οι διαδικασίες σε μια μέρα. Για τις ΕΠΕ σε 10 κράτη προβλέπεται χρόνος λιγότερος από δύο εβδομάδες. Ο στόχος είναι φιλόδοξος και στην πράξη παρατηρείται μια απόκλιση 10 με 15 μέρες από τις προβλεπόμενες προθεσμίες. Βέβαια, διαφοροποίηση θα υπάρχει πάντοτε και ανάλογα με τον τύπο της εταιρίας.

Προς την ίδια κατεύθυνση εντάσσεται και η κίνηση για τη μείωση του κόστους ίδρυσης μιας επιχείρησης. Παρατηρείται ότι στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή έχουμε το μεγαλύτερο κόστος. Σε ορισμένες χώρες το κόστος αυτό δεν ξεπερνά τα 500€ ενώ στην Ελλάδα είναι για την ώρα τριπλάσιο.

2.3 Συναφή είναι τα θέματα των φορολογικών και χρηματοδοτικών διευκολύνσεων. Τα φορολογικά συστήματα πρέπει να επιβραβεύουν την επιτυχία του επιχειρηματία, να ενθαρρύνουν την ίδρυση, να προάγουν την απασχόληση και να διευκολύνουν τη μεταβίβαση και τη διαδοχή. Όλες οι νέες φορολογικές νομοθεσίες έχουν σαν στόχο τη μείωση των βαρών για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Στην Ιρλανδία, το σύνολο των φόρων συνοψίζεται σε έναν ενιαίο φόρο 12,5%. Αντίστοιχο φιλόδοξο σχέδιο προώθησε και το Ηνωμένο Βασίλειο. Άλλες χώρες κινούνται προς την κατεύθυνση αυτή με μικρότερες φιλοδοξίες.

Πρωτοβουλίες έχουν αναληφθεί και στον τομέα της χρηματοδότησης με τα μικροδάνεια κυρίως για τις γυναίκες, τους ηλικιωμένους επαγγελματίες, τα άτομα με ειδικές ανάγκες, τα δάνεια χωρίς εγγύηση, δάνεια εκκίνησης μέχρι 250.000€ στο Λουξεμβούργο, νέα συστήματα κεφαλαίου με ρίσκο για τις επενδύσεις στις νέες τεχνολογίες. Η ανακοίνωση της Επιτροπής δείχνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην ανάπτυξη των Business Angels που αποτελούν μια σημαντική πηγή χρηματοδότησης και βρίσκονται σε άμεση επαφή με τις επιχειρήσεις σε τοπικό επίπεδο. Προωθούνται επίσης και συστήματα αμοιβαίας εγγύησης. Σε σχέση με αυτά αναφέρεται η πρόθεσή της Ελλάδα να δημιουργήσει ένα ταμείο για τις μικρές επιχειρήσεις με ένα κεφάλαιο 100 εκατομμύρια € για να καλύψει το 50% των απαιτουμένων εγγυήσεων από τις τράπεζες.

Στην ίδια κατεύθυνση κινούνται τρία χρηματοδοτικά μάσα που διαχειρίζεται το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επένδυσης στο πλαίσιο του πολυετούς προγράμματος για τις επιχειρήσεις και το πνεύμα της επιχειρήσεως με κύριο αποδέκτη τις επιχειρήσεις που απασχολούν λιγότερο από 10 εργαζομένους. Πρόκειται για την βοήθεια για εκκίνηση, το μηχανισμό εγγύησης μικρομεσαίων επιχειρήσεων και τη δράση "κεφάλαιο πυροδότησης" (action capitale d'amorcage)

2.3 Ιδιαίτερη σημασία έχει και το κεφάλαιο της απλοποίησης και βελτίωσης του κανονιστικού και διοικητικού περιβάλλοντος. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσονται η τροποποίηση των νομοθεσιών για την πτώχευση, η πρόβλεψη ειδικών κανόνων πτωχευτικού δικαίου για τις μικρές επιχειρήσεις και ειδικότερα η πρόβλεψη ότι η αρχική αποτυχία για έναν επιχειρηματία να μην αποτελεί εμπόδιο για την ανάληψη για δεύτερη φορά ενός επιχειρηματικού κινδύνου. Ακόμη, μεγάλη προσπάθεια καταβάλλεται στο να πειστούν τα κράτη μέλη πριν από την ανάληψη νομοθετικών πρωτοβουλιών, να υπάρχει συστηματική ανάλυση για τις συνέπειες των προτεινόμενων μέτρων. Στο σημείο αυτό έχουν γίνει σημαντικοί πρόοδοι στη Δανία, Ολλανδίας και Ηνωμένου Βασιλείου οι οποίοι πέτυχαν σημαντική μείωση των διοικητικών βαρών. Χρήσιμο να μελετηθεί και το πακέτο "προς καλύτερη νομοθέτηση" που υιοθετήθηκε το 2002 από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Την ίδια στιγμή που αναγνωρίστηκε ότι η ευρωπαϊκή οικονομία στηρίζεται σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις, παρατηρείται ένα έλλειμμα επιχειρηματικότητας και ένα σκηνικό με αντιφάσεις. Συγκεκριμένα στην υπουργική σύνοδο του Φεβρουαρίου αναγνωρίστηκε ότι λίγοι άνθρωποι ξεκινούν πραγματικά μια επιχείρηση αν και ένας σχετικά μεγάλος αριθμός ατόμων εκφράζουν το ενδιαφέρον τους για την επιχειρηματικότητα. Ακόμη, αναφέρεται ότι λίγες ευρωπαϊκές επιχειρήσεις αναπτύσσονται και εκείνες που αναπτύσσονται το κάνουν σε χαμηλούς ρυθμούς.

Για την καταπολέμηση της επιχειρηματικής υποτονικότητας, ο χάρτης συνιστά ένα πολύτιμο εργαλείο γιατί ανοίγει το δρόμο να αρθούν τα εμπόδια που εμποδίζουν τη δημιουργία νέων επιχειρήσεων. Συγχρόνως στέλνει ένα μήνυμα για τη νέα γενιά για την ανάπτυξη της επιχειρηματικής κουλτούρας, την απομάκρυνση από την αντίληψη για το πώς θα βρουν μια δουλειά και την προσχώρηση στην αντίληψη στο πώς να δημιουργούν οι ίδιοι μια δουλειά. Η ανάπτυξη αυτής της κουλτούρας αποτελεί βασικό πολιτισμικό στοιχείο και δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι αυτή κυριαρχούσε στο δήμο των αθηναίων που αποτέλεσε τη βάση του ελληνικού πολιτισμού. Το τελικό διακύβευμα είναι να τεθεί τέρμα στην εποχή όπου βασική αξία που κληροδοτούσε κάθε γονιός στο παιδί του ήταν να γίνει δημόσιος υπάλληλος ή στην καλύτερη περίπτωση να ακολουθήσει κάποια ακαδημαϊκά παραδοσιακά επαγγέλματα.

ΑΡΘΡΟ ΣΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ

Ομιλία του καθηγητή Ι. Δ. Κουκιάδη, Αντιπροέδρου της Επιτροπής Νομικών Θεμάτων και Εσωτερικής Αγοράς του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, στο συνέδριο της Κεντρικής Ένωσης Επιμελητηρίων Ελλάδας με θέμα :

"Η επιχείρηση στην εσωτερική αγορά - ευκαιρίες και προοπτικές".

Τίτλος της ομιλίας:

"Η πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις"

1. Γενικές αξιολογήσεις

1.1 Πριν από λίγους μήνες δημοσιεύθηκε η τρίτη ετήσια έκθεση για την εφαρμογή του ευρωπαϊκού χάρτη γα τις μικρές επιχειρήσεις. Αυτή βασίζεται στη μελέτη, ανάλυση και κριτική των εργασιών, μέτρων, πρωτοβουλιών, προόδων που έχουν επιτελεστεί στα κράτη μέλη με βάση τις αναφορές που υποβάλει κάθε κράτος μέλος. Και βέβαια ένα πρώτο βασικό ερώτημα που τίθεται είναι σε ποιο βαθμό αυτή η έκθεση έχει φτάσει στα χέρια των αντιπροσωπευτικών φορέων των μικρών επιχειρηματιών ή και ακόμη του κάθε μικρού επιχειρηματία, ή έστω αν πρόκειται να φτάσει και σε ποιο βαθμό τους απασχόλησε.

1.2 Υπενθυμίζεται ότι η απόφαση για το χάρτη για τις μικρές επιχειρήσεις ελήφθη στη σύνοδο κορυφής της Σάντα Μαρία ντε Φέιρα τον Ιούλιο του 2000. Ο Χάρτης αυτός έχει εξελιχθεί σε πυλώνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για της επιχειρήσεις και συνιστά τον ακρογωνιαίο λίθο της πολιτικής των κρατών μελών. Στηρίζεται σε νέους βασικούς άξονες δράσεως.

Βέβαια για να διαβαστεί σωστά θα πρέπει να συνεκτιμώνται οι παράλληλες πολιτικές της ΕΕ, να προωθούνται οι συνέργιες με αυτές, όπως η βιομηχανική πολιτική, η πολιτική ανταγωνισμού, η πολιτική της γνώσης, της απασχόλησης και του περιβάλλοντος, και να προωθούνται οι αντίστοιχες συνέργιες με αυτές. Αυτό απαιτεί σύνθετη δουλειά που δεν είναι εύκολη και είναι ένας από τους λόγους που η υλοποίηση του χάρτη συναντά προβλήματα στην πράξη. Σκοπός του χάρτη δεν είναι να προσδιοριστούν μόνο με άμεσο τρόπο μέτρα για τις μικρές επιχειρήσεις, αλλά παράλληλα να περάσει η διάσταση των μικρών επιχειρήσεων και στις άλλες πολιτικές και να δοθεί η δυνατότητα στις μικρές επιχειρήσεις να τις αξιοποιούν προς όφελος τους.

Αν γίνουν σωστά βήματα προς την κατεύθυνση αυτή τα πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα θα είναι θεαματικά. Αναφέρω ως παράδειγμα και κάτι που αναφέρει και η έκθεση του 2002 ότι μια από τις πολιτικές που αναφέρονται συμπράξεις αποτελεσμάτων είναι η πολιτική συνοχής που συνδέεται με την πολιτική περιφερειακής ανάπτυξης. Αν ληφθεί υπόψη ότι οι μικρές επιχειρήσεις έχουν ιδιαίτερη σημασία σε περιφέρειες που υστερούν στην ανάπτυξη, αντιλαμβάνεται κανείς ότι η προστιθέμενη αξία από την ανάπτυξη των μικρών επιχειρήσεων αποτελεί σημαντικό παράγοντα αξιοποίησης της προώθησης της πολιτικής συνοχής και άρα μπορεί να γίνει αξιοποίηση των δυνατοτήτων που παρέχει αυτή η πολιτική.

1.3 Η μεγάλη συμβολή του χάρτη είναι ότι για πρώτη φορά επικεντρώνεται η προσοχή αυτοτελώς στις μικροεπιχειρήσεις, όρος που καθιερώθηκε με την ελληνική ονομασία στην Ευρώπη, που διακρίνονται με τη σειρά τους από τις απλώς μικρές επιχειρήσεις, στην πρώτη περίπτωση είναι αυτές που απασχολούν 1-9 άτομα και η δεύτερη από 10-50 άτομα. Έτσι, χωρίς η αυτοτελής αναφορά στο σύνολο των ΜΜΕ να χάσει τη σημασία της, διαμορφώνεται μια εξειδικευμένη πολιτική γιατί αναγνωρίστηκε ότι υπάρχουν ειδικά προβλήματα για τις πολύ μικρές και τις μικρές επιχειρήσεις. Το εντυπωσιακό όμως είναι ότι ενώ το αντικείμενο είναι οι μικρές επιχειρήσεις, το περιεχόμενο του αντικειμένου έχει τεράστια σημασία δεδομένου ότι υπάρχουν 20 και πλέον εκατομμύρια ΜΜΕ στην ΕΕ που απασχολούν 65 εκατομμύρια άτομα και παρέχουν το 52% των θέσεων απασχόλησης. Υπογραμμίζεται ακόμα ότι ο μεγάλος αριθμός ΜΜΕ αποτελεί μια από τις ιδιαιτερότητες της ευρωπαϊκής οικονομίας σε σχέση με την αμερικανική και την ιαπωνική.

Η ουσία όμως και του περιεχομένου της πολιτικής για τις μικρές επιχειρήσεις δεν βρίσκεται σε αυτό καθεαυτό το γεγονός ότι λαμβάνονται ορισμένα μέτρα αλλά ότι πρέπει να δοθεί απόλυτη προτεραιότητα σε αυτές προκειμένου να πετύχουμε την ανάπτυξη της νέας οικονομίας στην Ευρώπη. Αυτή βασίζεται στην περίφημη φράση "σκέψου πρώτα σε μικρή κλίμακα" γιατί χωρίς παρόμοια δέσμευση οι πολιτικές εξουσίες δεν σκέφτονται καθόλου τις μικρές επιχειρήσεις. Εύλογα συνοδεύεται από την υποχρέωση "κατά πρώτο λόγο να ακούς τις μικρές επιχειρήσεις". Όμως κάτι τέτοιο σύμφωνα με τη έκθεση συναντά ακόμη σε πολλές χώρες μεγάλες δυσκολίες. Πράγματι σε πολλά κράτη μέλη η δυνατότητα να ακούγονται άμεσα οι μικροί επιχειρηματίες είναι οριακή. Αναζητείται μέθοδος για την καλύτερη δυνατότητα να εκφράζονται τα συμφέροντα των μικρών. Η Επιτροπή προτείνει να μελετηθούν στο σημείο αυτό εντυπωσιακά μέτρα που έχουν παρθεί στην Δανία, Σουηδία και το Ηνωμένο Βασίλειο.

1.4 Θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι τα μέτρα για τις μικρές επιχειρήσεις όπως και για τις μικρομεσαίες εξακολουθούν να είναι κατά βάση εθνικά. Ο χάρτης ου αποφασίστηκε και οι πρωτοβουλίες που περιέχει εντάσσονται στη μέθοδο ανοικτού συντονισμού, συνοδεύονται από το πολυετές πρόγραμμα προς όφελος των ΜΜΕ και δίνουν το δικαίωμα στην Επιτροπή να καθοδηγεί τα κράτη μέλη με τις σχεδιαζόμενες πρωτοβουλίες στις Βρυξέλλες, με τον καθορισμό κοινών αρχών, με τη διευκόλυνση εφαρμογής των βέλτιστων πρακτικών από χώρα σε χώρα, με την έγκριση κοινοτικών χρηματοδοτήσεων, μέσω των διαρθρωτικών ταμείων και άλλων χρηματοδοτικών μέσων για τις πρωτοβουλίες που αναλαμβάνουν τα κράτη μέλη σύμφωνα με τις αρχές που διατυπώνει η Επιτροπή. Η Επιτροπή διαθέτει μια πανοπλία πολιτικών μέσων που απεικονίζονται στο πολυετές πρόγραμμα προς όφελος των επιχειρήσεων. Μεταξύ 2000-2006 προβλέπεται να διατεθούν 16 εκατομμύρια € από τα διαρθρωτικά ταμεία για σχέδια στοχευόμενα πάνω στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις ενώ άλλα 2,2 δις € μπορούν να διατεθούν από το 6ο πρόγραμμα έρευνας προκειμένου να βοηθηθούν οι καινοτομίες.

Η αξιοποίηση των βέλτιστων πρακτικών συνιστά μια από τις βασικές αρχές του χάρτη στη βάση της αρχής "να μαθαίνει ο ένας από τον άλλον". Αυτή αξιοποιείται με σχετικά καλά αποτελέσματα στις χώρες του βορρά και έτσι καινοτομίες από τη μια χώρα περνούν με μεγάλη ταχύτητα στην άλλη χώρα. Η απόσταση που χωρίζει την ελληνική αγορά από την υπόλοιπη ευρωπαϊκή αγορά και η διαφορά στο βαθμό ανάπτυξης δεν επέτρεψε μέχρι σήμερα την αποτελεσματική αξιοποίηση της αρχής αυτής. Θα πρέπει λοιπόν να βρεθεί τρόπος για καλύτερη αξιοποίηση της μεθόδου εκμάθησης με βάση τις καλές πρακτικές των άλλων χωρών.

Από τις παρατηρήσεις αυτές προκύπτουν ένας έμμεσος εξαναγκασμός, μια παρότρυνση με κίνητρα και μια διευκόλυνση για όσους θέλουν να πάνε μπροστά, γεγονός που επιβεβαιώνει ότι η τελική ευθύνη ανήκει στα κράτη μέλη. Και όταν λέμε τελική ευθύνη, όπως αναφέρεται και στην έκθεση, δεν εννοούμε μόνο τις κυβερνήσεις αλλά το τριπολικό σύστημα που περιλαμβάνει κυβέρνηση, φορείς και τις ίδιες τις επιχειρήσεις. Η υπουργική διάσκεψη για τις μικρές επιχειρήσεις και την επιχειρηματικότητα τον Φεβρουάριο του 2003 στη Θεσσαλονίκη, καταλήγει σε ένα παραπλήσιο συμπέρασμα κάνοντας αναφορά στην Πράσινη βίβλο. Συγκεκριμένα θεωρεί ότι προκειμένου να αντιμετωπιστεί το έλλειμμα επιχειρηματικότητας είναι ανάγκη η προώθηση αποτελεσματικής πολιτικής για την επιχειρηματικότητα σε τρία επίπεδα: τα άτομα, τις επιχειρήσεις και την κοινωνία. Αυτός ο καταμερισμός της ευθύνης πρέπει να γίνει κατανοητός αν πραγματικά θέλουμε να έχουμε αποτελέσματα στο άμεσο μέλλον. Η προσπάθεια μεταφοράς ευθύνης από τον ένα πόλο στον άλλο αποτελεί και ένα από τα προβλήματα που εμποδίζουν την αποτελεσματική εφαρμογή του χάρτη.

1.5 Ένα άλλο από τα βασικά προβλήματα έγκειται στο ότι δεν είναι εύκολη πάντοτε η συλλογή πληροφοριών σχετικά με τις μικρές επιχειρήσεις. Όπως χαρακτηριστικά λέχθηκε οι μικροεπιχειρηματίες έχουν πολύ καλύτερα πράγματα να κάνουν από το να συμμετέχουν σε συμβουλευτικές επιτροπές. Μια λύση για συλλογή πληροφοριών είναι η μεθοδική απάντηση στα ερωτηματολόγια που μπορεί να δώσει πολύτιμες πληροφορίες στις κυβερνήσεις και τους ερευνητές. Αλλά πρέπει α γίνουν με τέτοιο τρόπο που να μην συνιστούν μια πρόσθετη γραφειοκρατική διαδικασία. Το παράδειγμα του Ηνωμένου Βασιλείου που οργανώνει ακρόαση απ'ευθείας με τους επιχειρηματίες μπορεί να αξιοποιηθεί και από άλλα κράτη. Πάντως, με τον ένα ή άλλο τρόπο πρέπει να δούμε, με βάση τις ιδιαιτερότητες μας, πώς μπορούμε να συλλέξουμε αυθεντικές πληροφορίες που αποτελούν προϋπόθεση για οποιαδήποτε πολιτική.

1.6 Η έκθεση επισημαίνει επίσης το πρόβλημα ότι πολλά από τα μέτρα που λαμβάνουμε δεν έχουν αποτελέσματα βραχυπροθέσμως. Επειδή οι στόχοι του χάρτη είναι πολλοί και συνήθως η δημόσια διοίκηση δεν είναι έτοιμη να αντεπεξέλθει στις υποχρεώσεις συνιστάται να δοθεί προτεραιότητα σε συγκεκριμένα στοχοθετημένα μέτρα αντί να διασπείρουμε τις προσπάθειες σε όλα τα μέτωπα. Σε κάθε περίπτωση όμως πρέπει να τίθενται συγκεκριμένοι ποσοτικοί στόχοι και να μετράμε την πρόοδο σε τακτά χρονικά διαστήματα, όπως επισημαίνεται και στην ανακοίνωση της Επιτροπής με τίτλο "ποσοτικοί στόχοι στην πολιτική επιχείρησης: πρόοδος στην εφαρμογή των στόχων της Λισσαβόνας".

2. Πρωτοβουλίες και μέτρα
2.1 Μετά από αυτές τις γενικές παρατηρήσεις μπορούμε με συντομία να δούμε τα επιμέρους στοιχεία της πολιτικής που εκφράζεται μέσα από τον χάρτη, τις μέχρι σήμερα εφαρμογές και τα εμπόδια που συναντιόνται.

Οι δράσεις για την προώθηση του επιχειρηματικού πνεύματος, για την εκπαίδευση στο επιχειρείν μεταφράστηκε σε αρκετά κράτη με την αναθεώρηση των σχολικών προγραμμάτων. Σε ορισμένα από αυτά, όπως στην Ιρλανδία, τη Σουηδία ή στην Φιλανδία, τα προγράμματα ξεκίνησαν από την πρωτοβάθμια εκπαίδευση και σε άλλα, όπως στο Βέλγιο και την Ελλάδα κυρίως από τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Παρατηρείται όμως, ότι τις περισσότερες περιπτώσεις τα προγράμματα εξακολουθούν να είναι πιλοτικά και έχουν ακόμα περιορισμένη εφαρμογή για αυτό και τ αποτελέσματα δεν είναι ακόμη ορατά.

Εδώ αξίζει να σημειωθεί η δημοσίευση από την Επιτροπή των αποτελεσμάτων ενός σχεδίου με θέμα "σύλληψη και εφαρμογή ευρωπαϊκών προγραμμάτων κατάρτισης για το επιχειρηματικό πνεύμα". Στόχος του είναι για κάθε υπεύθυνο μιας μικρής επιχείρησης να υπάρξει μια περίοδος κατάρτισης. Το ελληνικό πρόγραμμα που απευθύνεται σε 11000 επιχειρήσεις και ανεξάρτητους κινείται προς την κατεύθυνση αυτή αλλά δεν έχουμε ακόμη αποτελέσματα. Και στο σημείο αυτό νομίζω, πρέπει να θέσω το ερώτημα, αν έγινε από τη βάση ανάλυση των μέχρι σήμερα αποτελεσμάτων προκειμένου να αξιοποιηθούν οι εμπειρίες, να αντιμετωπιστούν οι αδυναμίες και να αναζητηθεί για το μέλλον η μεγιστοποίηση της προστιθέμενης ωφέλειας. Στο πλαίσιο της πολιτικής σύσφιξης σχέσεων μεταξύ κέντρων ερευνών και επιχειρήσεων η προώθηση από την Ελλάδα των νέων κέντρων για το πνεύμα της επιχείρησης αποτελεί κατά την έκθεση μια καλή πρωτοβουλία. Πάντως για το θέμα αυτό συνιστάται να αξιοποιηθεί το σχέδιο της διαδικασίας Best που περιλαμβάνει αρκετές καινοτόμες πρωτοβουλίες.

Ο άξονας αυτός πρέπει να ενταχθεί στις προτεραιότητες της Ελλάδας γιατί η χώρα μας αναφέρεται ως η χώρα με το μεγαλύτερο ποσοστό πολιτών στην ΕΕ που προτιμούν την ανεξάρτητη απασχόληση από τη μισθωτή εργασία. Το ποσοστό αυτό είναι της τάξης του 68% με μέσο ευρωπαϊκό όριο 45%. Είναι λοιπόν προφανές ότι το μέλλον της απασχόλησης της Ελλάδας βρίσκεται εδώ και όχι στην ανάπτυξη μεγάλων βιομηχανικών μονάδων και ότι έχουμε ένα συγκριτικό πλεονέκτημα που πρέπει να αξιοποιηθεί.

2.2 Στο θέμα της μείωσης του χρόνου και του κόστους ίδρυσης μιας επιχείρησης έχουν σημειωθεί σε ορισμένα κράτη σημαντικοί πρόοδοι, με πρώτη πρακτική εφαρμογή την προώθηση της καταχώρησης on line. Όμως παρατηρούνται ακόμη αρκετές διαφορές διότι η τεχνολογία χρησιμοποιείται σε ορισμένες χώρες μόνο για την παροχή ορισμένων πληροφοριών ή για την προώθηση κάποιων εντύπων, ενώ σε άλλες επεκτείνεται στο σύνολο των διαδικασιών ίδρυσης μιας επιχείρησης. Τις πιο μεγάλες προόδους έκανε σε αυτό το σημείο η Ιρλανδία και η Σουηδία. Η ηλεκτρονική διαχείριση της επιχείρησης όταν ολοκληρωθεί θα απλοποιήσει σε μεγάλο βαθμό τη ζωή των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Πάντως, είναι ενθαρρυντικό ότι αυξάνει αλματωδώς η προσέγγιση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στο internet η Ελλάδα αναφέρεται μεταξύ των χωρών που έχει την μεγαλύτερη πρόοδο στον τομέα αυτό περνώντας από το 24% το 1999 στο 78% το 2001%. Παραμένουν όμως, όπως ειπώθηκε και παραπάνω, οι διαφορές ως προς τις υπηρεσίες που παρέχονται μέσω του internet και αυτό είναι το πιο ευαίσθητο σημείο.

Συναφές είναι και το θέμα μείωσης του χρόνου ίδρυσης μιας επιχείρησης. Τέσσερα κράτη έθεσαν ως στόχο να τον μειώσουν κατά 50% μέχρι το 2006. Αυτό είναι αναγκαίο όχι μόνο για τη διευκόλυνση εισόδου των νέων στην αγορά αλλά και για την ανανέωση των επιχειρηματικών μονάδων. Και εδώ το σχέδιο Best της διαδικασίας παρέχει αρκετά ενδιαφέρουσες προτάσεις. Στην Γαλλία το σχέδιο νόμου "οικονομική πρωτοβουλία" φιλοδοξεί να μειώσει το χρόνο της δημιουργίας μιας μικρής επιχείρησης, μέσω internet και με τη βοήθεια ενός κέντρου που θα συγκεντρώνει όλες τις διατυπώσεις, σε μια μέρα με κεφάλαιο ένα € και με πολύ μειωμένο κόστος. Σχέδια δράσης για τη δημιουργία ενιαίων θυρίδων υπάρχουν και σε άλλες χώρες. Γενικά ένας αγώνας δρόμου ξεκίνησε ανάμεσα στα κράτη μέλη με στόχο για τις μονοπρόσωπες επιχειρήσεις να τελειώνουν οι διαδικασίες σε μια μέρα. Για τις ΕΠΕ σε 10 κράτη προβλέπεται χρόνος λιγότερος από δύο εβδομάδες. Ο στόχος είναι φιλόδοξος και στην πράξη παρατηρείται μια απόκλιση 10 με 15 μέρες από τις προβλεπόμενες προθεσμίες. Βέβαια, διαφοροποίηση θα υπάρχει πάντοτε και ανάλογα με τον τύπο της εταιρίας.

Προς την ίδια κατεύθυνση εντάσσεται και η κίνηση για τη μείωση του κόστους ίδρυσης μιας επιχείρησης. Παρατηρείται ότι στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή έχουμε το μεγαλύτερο κόστος. Σε ορισμένες χώρες το κόστος αυτό δεν ξεπερνά τα 500€ ενώ στην Ελλάδα είναι για την ώρα τριπλάσιο.

2.3 Συναφή είναι τα θέματα των φορολογικών και χρηματοδοτικών διευκολύνσεων. Τα φορολογικά συστήματα πρέπει να επιβραβεύουν την επιτυχία του επιχειρηματία, να ενθαρρύνουν την ίδρυση, να προάγουν την απασχόληση και να διευκολύνουν τη μεταβίβαση και τη διαδοχή. Όλες οι νέες φορολογικές νομοθεσίες έχουν σαν στόχο τη μείωση των βαρών για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Στην Ιρλανδία, το σύνολο των φόρων συνοψίζεται σε έναν ενιαίο φόρο 12,5%. Αντίστοιχο φιλόδοξο σχέδιο προώθησε και το Ηνωμένο Βασίλειο. Άλλες χώρες κινούνται προς την κατεύθυνση αυτή με μικρότερες φιλοδοξίες.

Πρωτοβουλίες έχουν αναληφθεί και στον τομέα της χρηματοδότησης με τα μικροδάνεια κυρίως για τις γυναίκες, τους ηλικιωμένους επαγγελματίες, τα άτομα με ειδικές ανάγκες, τα δάνεια χωρίς εγγύηση, δάνεια εκκίνησης μέχρι 250.000€ στο Λουξεμβούργο, νέα συστήματα κεφαλαίου με ρίσκο για τις επενδύσεις στις νέες τεχνολογίες.

Η ανακοίνωση της Επιτροπής δείχνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην ανάπτυξη των "αγγέλων επιχειρήσεων" (Business Angels, investisseurs prives) που αποτελούν μια σημαντική πηγή χρηματοδότησης και βρίσκονται σε άμεση επαφή με τις επιχειρήσεις σε τοπικό επίπεδο. Οι "άγγελοι επιχειρήσεων" αποτελούν μια κατηγορία επενδυτών που αναπτύσσεται ταχύτατα στην Ευρώπη. Υποκαθιστούν κατά ένα μέρος τις τράπεζες που δεν είναι διατεθειμένες να χρηματοδοτήσουν τα κεφάλαια κινδύνου και δεν είναι τόσο ευέλικτες για να συλλέγουν τις αναγκαίες πληροφορίες σε τοπικό επίπεδο. Πρακτικά αυτοί είναι ανοικτοί στο να χρηματοδοτήσουν οποιαδήποτε καινοτόμο ιδέα, οποιωνδήποτε και κυρίως και νεαρών επιχειρηματιών που ασχολούνται με τη νέα τεχνολογία, αλλά δεν έχουν κεφάλαια για να την αξιοποιήσουν. Δεν περιορίζονται στην χρηματοδότηση, αλλά παρακολουθούν την πορεία των χρηματοδοτούμενων επιχειρήσεων, συμμετέχουν ενδεχομένως σε αυτές, όπως ακόμη σε περίπτωση επιτυχίας προβλέπεται μέχρι και εξαγορά τους. Αναλαμβάνουν όμως τον κίνδυνο της αποτυχίας μιας πρωτοβουλίας.

Ακόμα προωθούνται και συστήματα αμοιβαίας εγγύησης. Σε σχέση με αυτά αναφέρεται η πρόθεσή της Ελλάδα να δημιουργήσει ένα ταμείο για τις μικρές επιχειρήσεις με ένα κεφάλαιο 100 εκατομμύρια € για να καλύψει το 50% των απαιτουμένων εγγυήσεων από τις τράπεζες.

Στην ίδια κατεύθυνση κινούνται τρία χρηματοδοτικά μέσα που διαχειρίζεται το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επένδυσης στο πλαίσιο του πολυετούς προγράμματος για τις επιχειρήσεις και το πνεύμα της επιχειρήσεως με κύριο αποδέκτη τις επιχειρήσεις που απασχολούν λιγότερο από 10 εργαζομένους. Πρόκειται για την βοήθεια για εκκίνηση, το μηχανισμό εγγύησης μικρομεσαίων επιχειρήσεων και τη δράση "κεφάλαιο πυροδότησης" (action capitale d'amorcage)

2.3 Ιδιαίτερη σημασία έχει και το κεφάλαιο της απλοποίησης και βελτίωσης του κανονιστικού και διοικητικού περιβάλλοντος. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσονται η τροποποίηση των νομοθεσιών για την πτώχευση, η πρόβλεψη ειδικών κανόνων πτωχευτικού δικαίου για τις μικρές επιχειρήσεις και ειδικότερα η πρόβλεψη ότι η αρχική αποτυχία για έναν επιχειρηματία να μην αποτελεί εμπόδιο για την ανάληψη για δεύτερη φορά ενός επιχειρηματικού κινδύνου. Ακόμη, μεγάλη προσπάθεια καταβάλλεται στο να πειστούν τα κράτη μέλη πριν από την ανάληψη νομοθετικών πρωτοβουλιών, να υπάρχει συστηματική ανάλυση για τις συνέπειες των προτεινόμενων μέτρων. Στο σημείο αυτό έχουν γίνει σημαντικοί πρόοδοι στη Δανία, Ολλανδίας και Ηνωμένου Βασιλείου οι οποίοι πέτυχαν σημαντική μείωση των διοικητικών βαρών. Χρήσιμο να μελετηθεί και το πακέτο "προς καλύτερη νομοθέτηση" που υιοθετήθηκε το 2002 από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Την ίδια στιγμή που αναγνωρίστηκε ότι η ευρωπαϊκή οικονομία στηρίζεται σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις, παρατηρείται ένα έλλειμμα επιχειρηματικότητας και ένα σκηνικό με αντιφάσεις. Συγκεκριμένα στην υπουργική σύνοδο του Φεβρουαρίου αναγνωρίστηκε ότι λίγοι άνθρωποι ξεκινούν πραγματικά μια επιχείρηση αν και ένας σχετικά μεγάλος αριθμός ατόμων εκφράζουν το ενδιαφέρον τους για την επιχειρηματικότητα. Ακόμη, αναφέρεται ότι λίγες ευρωπαϊκές επιχειρήσεις αναπτύσσονται και εκείνες που αναπτύσσονται το κάνουν σε χαμηλούς ρυθμούς.

Για την καταπολέμηση της επιχειρηματικής υποτονικότητας, ο χάρτης συνιστά ένα πολύτιμο εργαλείο γιατί ανοίγει το δρόμο να αρθούν τα εμπόδια που εμποδίζουν τη δημιουργία νέων επιχειρήσεων. Συγχρόνως στέλνει ένα μήνυμα για τη νέα γενιά για την ανάπτυξη της επιχειρηματικής κουλτούρας, την απομάκρυνση από την αντίληψη για το πώς θα βρουν μια δουλειά και την προσχώρηση στην αντίληψη στο πώς να δημιουργούν οι ίδιοι μια δουλειά. Η ανάπτυξη αυτής της κουλτούρας αποτελεί βασικό πολιτισμικό στοιχείο και δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι αυτή κυριαρχούσε στο δήμο των αθηναίων που αποτέλεσε τη βάση του ελληνικού πολιτισμού. Το τελικό διακύβευμα είναι να τεθεί τέρμα στην εποχή όπου βασική αξία που κληροδοτούσε κάθε γονιός στο παιδί του ήταν να γίνει δημόσιος υπάλληλος ή στην καλύτερη περίπτωση να ακολουθήσει κάποια ακαδημαϊκά παραδοσιακά επαγγέλματα.

Η διεύρυνση αποτελεί την μεγαλύτερη μέχρι σήμερα πρόκληση του επιχειρηματικού κόσμου στην Ελλάδα. Ένας αγώνας δρόμου ανταγωνισμού αρχίζει με τη νέα αγορά των ΜΜΕ, στην οποία για την ώρα η Ελλάδα έχει ένα προβάδισμα. Αυτό το προβάδισμα ο Έλληνας επιχειρηματίας πρέπει να το διατηρήσει. Θα πρέπει να στρέψουμε την ευαισθησία μας στον ιδιόμορφο αυτό τομέα πρωταθλητισμού που ανοίγεται, πολύ περισσότερο από ότι το κάνουμε στους παραδοσιακούς τομείς πρωταθλητισμού. Οι Έλληνες επιχειρηματίες αν ανασυντάξουν τη στρατηγική τους, μπορούν πράγματι να γίνουν πρωταθλητές στη νέα διευρυμένη εσωτερική αγορά της ΕΕ. Και αυτό μπορεί να αποτελέσει μια από τις κεντρικές πολιτικές επιδιώξεις της ελληνικής κοινωνίας.